Category Archive

Νέα Παραρτημάτων

“Το απελευθερωτικό-επαναστατικό 1944”: Οι συγκρούσεις σε επαναστατικές συνθήκες, μέσα από τις εκδόσεις της “Σύγχρονης Εποχής”

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 9 Δεκεμβρίου, 2024

«Οι συγκρούσεις σε επαναστατικές συνθήκες, μέσα από τις εκδόσεις της “Σύγχρονης Εποχής”» ήταν το θέμα της εκδήλωσης στην έκθεση της ΚΟ Αττικής για «Το απελευθερωτικό-επαναστατικό 1944» την 1η Δεκέμβρη 2024. Στην εκδήλωση παραβρέθηκε και ο Μάκης Παπαδόπουλος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Όσοι και όσες έδωσαν το παρών προσέγγισαν το πολύ ενδιαφέρον και διδακτικό θέμα με τη «βοήθεια» των εκδόσεων Η μαχητική πείρα των Μπολσεβίκων και Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση του Β. Ι. Λένιν, και Η κόκκινη φρουρά του Ν. Ποτβόισκι, παρακολουθώντας την ομιλία του Δημήτρη Ξεκαλάκη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντή της «Σύγχρονης Εποχής».

Ακολουθούν αποσπάσματα της ομιλίας του Δ. Ξεκαλάκη:

«Η μαρξιστική – λενινιστική θεωρία, γενικεύοντας την πείρα της ταξικής πάλης και των επαναστάσεων, αποδεικνύει ότι οι επαναστάσεις είναι οι κινητήρες της κοινωνικής προόδου, οι “ατμομηχανές της Ιστορίας”, όπως τις χαρακτήριζαν οι Μαρξ – Ένγκελς ήδη από το 1848 στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, αναδεικνύοντας με επιστημονική ακρίβεια το ρόλο της ταξικής πάλης ως κινητήριας δύναμης της κοινωνίας.

Ο επαναστατικός αγώνας των καταπιεσμένων τάξεων σε όλα τα ταξικά εκμεταλλευτικά συστήματα αποτυπώνει την ώριμη ανάγκη απελευθέρωσης των παραγωγικών δυνάμεων από τα δεσμά των ξεπερασμένων – από ιστορική άποψη – σχέσεων παραγωγής, την ανάγκη αλλαγής τάξης στην εξουσία.

Ο χαρακτήρας, οι διαστάσεις, το ιστορικά συγκεκριμένο περιεχόμενο κάθε επανάστασης καθορίζονται από τα χαρακτηριστικά του κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού που πρόκειται να καταργηθεί και του νέου που έρχεται στο προσκήνιο.

Στη σημερινή εποχή, εποχή του ιμπεριαλισμού, της κυριαρχίας των μονοπωλίων, έχουν πλήρως ωριμάσει οι υλικές προϋποθέσεις για το επαναστατικό πέρασμα στο σοσιαλισμό – κομμουνισμό, ο βασικός ταξικός ανταγωνισμός της καπιταλιστικής κοινωνίας έχει φτάσει στο έπακρο και οξύνονται όλες οι αντιθέσεις του. (…)

Για να εκδηλωθεί όμως η σοσιαλιστική επανάσταση και να οδηγήσει στην κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη είναι απαραίτητο να υπάρχουν και άλλες προϋποθέσεις, πέραν της ωριμότητας του καπιταλισμού.

Αυτό σημαίνει ότι η σοσιαλιστική επανάσταση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αυθαίρετα σε οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιαδήποτε κατάσταση.

Προϋπόθεση είναι η εμφάνιση μιας τέτοιας αντικειμενικής κατάστασης, ως αποτέλεσμα ραγδαίων αλλαγών στη ζωή της καπιταλιστικής κοινωνίας, ευνοϊκή για την επαναστατική ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας και την κατάκτησή της από την εργατική τάξη. Στη μαρξιστική – λενινιστική θεωρία αυτή η κατάσταση λέγεται “επαναστατική κατάσταση” και συνιστά την αντικειμενική βάση για να εκδηλωθεί η επανάσταση. (…)

Με αυτή την έννοια, ούτε η εργατική τάξη και το κόμμα της, ούτε το κεφάλαιο με το κράτος του και τα κόμματά του μπορούν να προκαλέσουν ή να αποτρέψουν την εκδήλωση επαναστατικής κατάστασης. Βέβαια όλη η προηγούμενη δράση του κομμουνιστικού κόμματος, η ανάπτυξη του εργατικού κινήματος μπορεί να επιδράσει στα στοιχεία εκδήλωσης της επαναστατικής κατάστασης.

Η επαναστατική κατάσταση εκδηλώνεται σε στιγμές ιστορικών ανακατατάξεων και συγκρούσεων, όπως στην περίοδο από το Φλεβάρη έως τον Ιούλη του 1917 στη Ρωσία, όπου η αστική κυβέρνηση δεν είχε την πολιτική και στρατιωτική δύναμη να στραφεί ενάντια στα Σοβιέτ, κυρίως παραμονές της Οκτωβριανής Επανάστασης όταν στην Πετρούπολη και τη Μόσχα μεγάλα τμήματα στρατού είχαν ενωθεί με τους ένοπλους εργάτες, όταν η προσωρινή κυβέρνηση του Κερένσκι και οι οπορτουνιστές που συμμετείχαν σε αυτήν είχαν πλήρως χρεοκοπήσει στη συνείδηση των μαζών.

Τέτοιες καταστάσεις υπήρχαν στις επαναστάσεις του 18ου – 19ου αιώνα στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, το 1905 στη Ρωσία, στην ευρωπαϊκή ήπειρο στα χρόνια 1918 – 1922 και κατά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου σε μια σειρά κράτη και στην Ελλάδα, που η κορύφωσή της συντελέστηκε τις μέρες της Απελευθέρωσης. (…)

Πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν μια τέτοια απότομη αλλαγή στις υλικές συνθήκες της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων με αποτέλεσμα την αλλαγή στις διαθέσεις τους. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι και επεμβάσεις, η αύξηση της πολιτικής αντίδρασης που περιορίζει ή και καταργεί στοιχειώδη πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, η αστική αδυναμία στη διαχείριση μεγάλων κρίσεων και καταστροφών. (…)

Σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης ανατρέπεται ο συσχετισμός δυνάμεων και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις με την παρέμβαση των επαναστατικών δυνάμεων να κυριαρχήσει η επαναστατική γραμμή.

Βέβαια η εκδήλωση επαναστατικής κατάστασης επίσης δεν αποτελεί μια νέα στατική κατάσταση και δεν οδηγεί νομοτελειακά στην επανάσταση. Γι’ αυτό ο υποκειμενικός παράγοντας πρέπει να είναι από πριν προετοιμασμένος – ιδεολογικά, πολιτικά, οργανωτικά – για την επιτυχή αξιοποίησή της για δράση μέσα σε αυτή την ευνοϊκή κατάσταση. Η πολιτική πρωτοπορία, το ΚΚ, έχει την ευθύνη της καθοδήγησης και του σωστού προσανατολισμού σε τέτοιες συνθήκες, απέναντι στην εργατική τάξη, όπως έχει και την ευθύνη για την εκτίμηση της καλύτερης “στιγμής” για την “έφοδο”, για την κατάληψη της εξουσίας, “ούτε πιο νωρίς, ούτε πιο αργά”, όπως έλεγε ο Λένιν.

Η ιστορία της πάλης των τάξεων μας διδάσκει ότι, απέναντι στην αμφισβήτηση της εξουσίας της εκάστοτε άρχουσας τάξης, συγκεντρώνονται δυνάμεις που αντιδρούν και κυρίως επιδιώκουν να αποτρέψουν την οποιαδήποτε απειλή με όλα τα μέσα. Οι επαναστάσεις, πολύ πριν ακόμα ωριμάσουν, κατά την περίοδο που εκδηλώνονται, με αντίστοιχες εξεγέρσεις, ακόμα και μετά από την επικράτησή τους, όταν οικοδομείται η νέα κοινωνία, δέχονται την πολυεπίπεδη, πολύμορφη και διαρκή επιχείρηση αναχαίτισης από τις κυρίαρχες τάξεις. Η ταξική πάλη είναι σκληρή και γίνεται πολύ σκληρότερη όταν φτάσει μέχρι την ένοπλη αναμέτρηση για το ζήτημα της εξουσίας. Αυτό επιβεβαιώνει και η αστική Γαλλική Επανάσταση (1789), η Παρισινή Κομμούνα (1871), η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία (1917) και ολόκληρη η πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τον 20ό αιώνα. Αυτό επιβεβαιώνει και η επέμβαση των Αγγλοαμερικάνων στην Ελλάδα προκειμένου να τσακιστεί ο ΔΣΕ, το ΚΚΕ και το ενδεχόμενο η Ελλάδα να πορευτεί στο δρόμο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. (…)

Σε συνθήκες που αμφισβητείται η κυριαρχία της αστικής τάξης, οι δυνάμεις της αντεπανάστασης, σε έναν αγώνα ζωής και θανάτου για την εξουσία, θα ρίξουν στη μάχη όλα τους τα όπλα, ενώ ιστορικά επιβεβαιώνεται ότι, κάτω από την επίδραση οπορτουνιστικών αντιλήψεων, επαναστατικά κόμματα και κινήματα συστρατεύονται αντικειμενικά με την αστική τάξη, διαμορφώνοντας την πολιτική στάση τους, επικαλούμενα πότε την ανωριμότητα υποκειμενικών ή αντικειμενικών παραγόντων για ανάληψη επαναστατικής δράσης, πότε την εναντίωση σε κάθε μορφή βίας, πότε την ανάγκη δράσης στο πλαίσιο της αστικής νομιμότητας και των αστικών θεσμών κ.ο.κ. (…)

Πλούσια είναι η πείρα του επαναστατικού κινήματος από συγκρούσεις σε επαναστατικές συνθήκες. Αυτήν την πολύτιμη ιστορική πείρα που εμπνέει και κυρίως διδάσκει για το πώς σε τέτοιες συνθήκες απελευθερώνονται και δρουν με αφοβία και αποφασιστικότητα εργατικές δυνάμεις, θα βρείτε σε μια σειρά εκδόσεις της “Σύγχρονης Εποχής”.

Τα κείμενα του Λένιν που δημοσιεύονται στη Συλλογή Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση έχουν γραφτεί τη χρονική περίοδο 1914-1917, δηλαδή στα χρόνια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου. Αποτυπώνουν τη μεγάλη σημασία της ταξικής – επιστημονικής προσέγγισης στο ζήτημα του πολέμου, πράγμα που έδωσε στο Κόμμα των Μπολσεβίκων την ικανότητα να καθοδηγήσει την εργατική τάξη της Ρωσίας στη νίκη της επανάστασης ενάντια στη δική της αστική τάξη. (…)

Στην έκδοση θα βρείτε το υλικό εκείνο για το πώς οι μπολσεβίκοι τεκμηρίωσαν και ανέδειξαν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, πώς χάραξαν γραμμή ταξικής και πολιτικής ανεξαρτησίας της εργατικής τάξης απέναντι στις κυβερνήσεις, που οδηγούσαν τους λαούς στη μεταξύ τους σφαγή. (…)

Ο Λένιν ανέδειξε την ίδια την εγκληματική φύση του ιμπεριαλισμού ως τη βαθύτερη αιτία που οδηγεί αναπόφευκτα σε πολέμους για το μοίρασμα και ξαναμοίρασμα των παγκόσμιων αγορών και οδηγεί εκατομμύρια στο θάνατο. Πως το κεφάλαιο, βουτηγμένο από την κορφή ως τα νύχια στο αίμα των εργατών, δε διστάζει μπροστά σε τίποτα προκειμένου να εξασφαλίσει τη κερδοφορία του. (…)

Στα κείμενα του Λένιν αποδεικνύεται ότι με τον πόλεμο συνεχίζεται με βίαια μέσα η πολιτική που ακολουθούσαν οι αντιμαχόμενες αστικές δυνάμεις από πριν, και από αυτήν την άποψη στον πόλεμο αντανακλάται εκείνο το σημείο όξυνσης των αντιθέσεων μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών και των ιμπεριαλιστικών τους συμμαχιών, όπου οι αντιθέσεις αυτές που δεν μπορούν πλέον να διευθετούνται με ειρηνικά μέσα.

Το ίδιο ισχύει και για την ειρήνη που ακολουθεί μετά τον πόλεμο. Αποτελεί μόνο έναν πρόσκαιρο συμβιβασμό, που συντηρεί τις αντιθέσεις μέχρι την επόμενη σύγκρουση. Όσο διατηρείται η μήτρα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης τόσο θα διατηρείται και ο κίνδυνος του πολέμου για το μοίρασμα της λείας.

Από αυτήν την άποψη, ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και η ιμπεριαλιστική ειρήνη, δίλημμα που με διάφορους τρόπους μπαίνει και σήμερα μπροστά στο λαό, είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Των δεινών που επιβάλλει στους λαούς η κοινωνία της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. (…)

Ξεκαθάριζε έτσι ότι η αποτροπή του πολέμου σε κάθε περίπτωση δεν εξαρτάται από το εργατικό κίνημα. Ο πόλεμος προκύπτει από την αντικειμενική όξυνση των αντιθέσεων των καπιταλιστών, η διέξοδος από τους πολέμους δεν είναι οι λιτανείες και οι ευχές για την ειρήνη. Η διέξοδος βρίσκεται στην αντιμετώπιση των αιτιών που γεννούν τις κρίσεις και τους πολέμους, στην ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, στο σοσιαλισμό.

Ο Λένιν αντιπαρατέθηκε στις προσπάθειες της αστικής τάξης να στρατεύσει τους εργαζόμενους πίσω από τα δικά της συμφέροντα, που τα παρουσίαζε πάντα ως “εθνικούς στόχους”, αποδεικνύοντας ότι και τα δυο ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα πάλευαν εκείνη την περίοδο για νέα εδάφη και το μοίρασμα των αποικιών, για νέες σφαίρες επιρροής του κεφαλαίου, σε έναν αδυσώπητο πόλεμο που προκαλούσε ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός και όχι τα συμφέροντα των λαών. (…)

Ταυτόχρονα ο Λένιν, ανέδειξε ότι το εργατικό κίνημα δεν μπορεί να βάλει τα συμφέροντά του κάτω από ξένη σημαία. Ότι πρέπει να βάλει στο στόχαστρο τον πραγματικό αντίπαλο, να παλέψει στις συνθήκες του πολέμου, που αντικειμενικά οξύνεται η ταξική πάλη για την κατάκτηση της εξουσίας. Έθεσε το καθήκον της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε πάλη για την εργατική εξουσία, σε πόλεμο “των μισθωτών εργατών ενάντια στους καπιταλιστές του δοσμένου έθνους”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει.

Μελέτησε τον πόλεμο συγκεκριμένα, και προχώρησε στην εκτίμηση ότι αποτελεί παράγοντα που είναι πολύ πιθανό να διαμορφώσει το έδαφος για αποσταθεροποίηση της αστικής εξουσίας, που μπορεί να βάλει στην ημερήσια διάταξη την πάλη για την κοινωνική ανατροπή. Στη βάση αυτή ανέλυσε τα καθήκοντα των κομμουνιστών στον πόλεμο, ως άμεσα σχετιζόμενο με τη στρατηγική της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Πολύτιμη παρακαταθήκη αποτελούν τα κείμενα του Λένιν για το ρόλο των επαναστατών και του ΚΚ πριν από την εμφάνιση επαναστατικής κατάστασης. Οι μπολσεβίκοι όλη τη προηγούμενη περίοδο δεν ήταν σε στάση αναμονής. Ανέπτυσσαν πλούσια δράση παρά τις σκληρές διώξεις, τις φυλακίσεις, την παρανομία. Έκαναν συστηματική δουλειά στην εργατική τάξη και στο στρατό. Στις μέρες της επαναστατικής ανόδου η δουλειά αυτή απέδωσε καρπούς. (…)

Η Συλλογή με τίτλο Από τη μαχητική πείρα των μπολσεβίκων παρουσιάζει πλευρές όχι ιδιαίτερα γνωστές στο ευρύ κοινό. Περιλαμβάνει ζητήματα οργανωτικής ετοιμότητας στο καθήκον καθοδήγησης της ένοπλης επαναστατικής εξέγερσης για την κατάκτηση της εξουσίας, την πρακτική και τεχνική υποδομή τόσο των μπολσεβίκων όσο και μιας ευρύτερης δύναμης εργατών, αποφασισμένων ν’ αποτελέσουν τη δύναμη κρούσης της επανάστασης. Οι μπολσεβίκοι αντιμετώπισαν στην πράξη τη βία του τσαρικού κράτους αλλά και την αντεπαναστατική δράση οργανωμένων ομάδων (π.χ. “Μαύρες Εκατονταρχίες”). (…)

Στην νέα έκδοση Η Κόκκινη Φρουρά τις μέρες του Οκτώβρη (Λένινγκραντ και Μόσχα) του Ποντβόισκι – από τους πρωταγωνιστές της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης – ο αναγνώστης μέσα από τις σελίδες του βιβλίου μπορεί να δει μέσα από τα μάτια ενός από τους πρωταγωνιστές τα γεγονότα στο Λένινγκραντ και τη Μόσχα τις ηρωικές μέρες του Μεγάλου Οκτώβρη του 1917. (…)

Ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τα γεγονότα που προηγήθηκαν της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης. Θα βρει στοιχεία από την προετοιμασία του Μπολσεβίκικου Κόμματος για την Επανάσταση, τις μάχες στην Πετρούπολη τις μέρες του Οκτώβρη, την περιβόητη έφοδο στα Χειμερινά Ανάκτορα και την ανάληψη της εξουσίας από τον επαναστατημένο λαό.

Και σήμερα συγκρούονται δύο γραμμές, από τη μία η πολιτική της αστικής τάξης, και από την άλλη πλευρά η επαναστατική γραμμή πάλης που αναδεικνύει τις αιτίες των δεινών που βιώνουν οι λαοί από την πραγματικότητα του καπιταλισμού που σαπίζει και φωτίζει το δρόμο της πάλης για την οριστική απαλλαγή από τις κρίσεις και τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

Η μοναδική διέξοδος από τις επώδυνες και επικίνδυνες για τους λαούς εξελίξεις είναι να δυναμώσει η πάλη του εργατικού – λαϊκού κινήματος ενάντια στην ίδια την αστική εξουσία και το καπιταλιστικό σύστημα. Να δυναμώσει η πάλη για την συνολική αμφισβήτηση της εκμεταλλευτικής κοινωνίας, του καπιταλισμού.

Να φωτιστεί η μόνη πραγματική εναλλακτική, η προοπτική της σοσιαλιστικής – κομμουνιστικής κοινωνίας, της εργατικής εξουσίας, του κεντρικού σχεδιασμού και της κοινωνικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής.

Η ολοκληρωμένη ανάδειξη, φυσικά, του σοσιαλισμού ως της πραγματικής διεξόδου δεν είναι ένα μονόπρακτο έργο. Απαιτεί προσαρμογές στην παρέμβαση των κομμουνιστών, με βάση την πορεία των εξελίξεων και τους αντίστοιχους ελιγμούς του ταξικού αντιπάλου. Προσαρμογές που θα εξυπηρετούν την υπόθεση της στρατηγικής αντιπαράθεσης με το κεφάλαιο, θα καλλιεργούν τη μη εμπιστοσύνη στους σχεδιασμούς της αστικής τάξης και τους αστικούς θεσμούς και την αντίθεση σε κάθε αστική κυβέρνηση σε ευρύτερες μάζες του λαού. Απαιτεί σταθερή προβολή των θέσεων και ανάπτυξη δράσεων για αποδέσμευση από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, απεμπλοκή από τον πόλεμο και συνολικά τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Προϋποθέτει αλληλεγγύη και κοινές δράσεις με τους λαούς και τα ΚΚ των χωρών της περιοχής. Η συνολική παρέμβαση και δράση των κομμουνιστών να αποκρούει τις επικίνδυνες διακηρύξεις για “εθνική ενότητα” και εργασιακή ειρήνη με το κεφάλαιο και την εργοδοσία, σε όλες τις συνθήκες.

Ως Κόμμα έχουμε πλήρη συναίσθηση της ευθύνης ότι για όλα τα παραπάνω κρίνεται από σήμερα η ικανότητα της επαναστατικής πρωτοπορίας, του Κομμουνιστικού Κόμματος, να διαμορφώνει και να προωθεί γραμμή πάλης που δε θα εγκλωβίζει στα όρια των σχεδιασμών της αστικής τάξης. Γι’ αυτό δεν περιμένουμε κάποια μεγάλη μέρα που όλα ξαφνικά θα αλλάξουν. Την προετοιμάζουμε.

Η ιστορία ασφαλώς δεν επαναλαμβάνεται πανομοιότυπη. Ο στόχος μας όμως δεν αλλάζει. Ο πόλεμος, η οικονομική κρίση, οι επιθέσεις ενάντια στα εργατικά λαϊκά δικαιώματα βάζουν σε κίνηση δυνάμεις που μπορεί να αποδειχθούν ανεξέλεγκτες για την αστική τάξη. Καμία αστική κυβέρνηση δεν μπορεί να είναι σίγουρη ότι θα βγει αλώβητη.

Αξίζει να σκεφτεί κανείς ότι λίγους μόλις μήνες πριν ξεσπάσει η επανάσταση στη Ρωσία, και ενώ ο Λένιν βρίσκεται ακόμη εξόριστος, αναφέρει σε μια ομιλία του προς μια ομάδα νέων σοσιαλιστών στη Γενεύη: “Εμείς, οι ηλικιωμένοι, ίσως να μη ζήσουμε ως τις αποφασιστικές μάχες αυτής της επανάστασης που έρχεται. Μπορώ όμως, νομίζω, να εκφράσω µε μεγάλη πεποίθηση την ελπίδα ότι η νεολαία που τόσο θαυμάσια δουλεύει στο σοσιαλιστικό κίνημα της Ελβετίας και όλου του κόσμου, θα έχει την ευτυχία όχι µόνο να αγωνιστεί, άλλα και να νικήσει στην επερχόμενη προλεταριακή επανάσταση”. Δύο μόλις μήνες αργότερα ο Λένιν βρίσκεται στην επαναστατημένη Πετρούπολη και εκφωνεί ανεβασμένος σε ένα τεθωρακισμένο τις γνωστές Θέσεις του Απρίλη, σαλπίζοντας τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Και αν η σοσιαλιστική οικοδόμηση τελικά οπισθοχώρησε και δεν μπόρεσε να αναπτύξει ολόπλευρα τη δυναμική της, αν η πρώτη σημαντική προσπάθεια σοσιαλιστικής οικοδόμησης τελικά ανατράπηκε με καταστροφικές συνέπειες για τους λαούς, αξίζει να θυμηθούμε ότι και οι μπολσεβίκοι έχασαν στην επανάσταση του 1905, αλλά επανήλθαν ισχυρότεροι και νίκησαν στην επανάσταση του 1917. Γιατί ανεξάρτητα από το τι θέλουν οι αστοί, η ιστορία δεν τελειώνει στον καπιταλισμό και μας διδάσκει πως η κάθε ηττημένη επανάσταση γίνεται σχολείο για την επόμενη.

Συνεχίζεται η έκθεση έως τις 15 Δεκέμβρη

Η έκθεση συνεχίζεται έως και την Κυριακή 15 Δεκέμβρη 2024, έχοντας λάβει παράταση λόγω της μεγάλης προσέλευσης του κόσμου. Φιλοξενείται στο κτίριο της οδού Σανταρόζα (πρώην Δικαστήρια, είσοδος από Σταδίου 46, πλησίον σταθμού ΗΣΑΠ – Μετρό Ομόνοιας).

Το ωράριο λειτουργίας τις καθημερινές είναι 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 5 μ.μ. – 9 μ.μ., ενώ τα Σαββατοκύριακα 10 π.μ. – 8 μ.μ. Η είσοδος είναι ελεύθερη (τηλ. για ραντεβού για ομαδικές ξεναγήσεις 210 52 82 607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. – 1 μ.μ. και 5 μ.μ. – 8 μ.μ.).

“Το απελευθερωτικό-επαναστατικό 1944”: Κατοχή-Αντίσταση-Δεκέμβρης με την πένα της Μέλπως Αξιώτη

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 5 Δεκεμβρίου, 2024

Το λογοτεχνικό στίγμα της Μέλπως Αξιώτη την περίοδο της Κατοχής, της Αντίστασης, της Απελευθέρωσης, του Δεκέμβρη, των κατοπινών διώξεων και της αναγκαστικής πολιτικής προσφυγιάς αναλύθηκε στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην έκθεση της ΚΟ Αττικής για «Το Απελευθερωτικό – Επαναστατικό 1944» στις 27 Νοέμβρη 2024.

Την κεντρική ομιλία έκανε η Αλεξάνδρα Προυσανίδου, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη», ενώ η ηθοποιός Αγγελική Ξένου «ταξίδεψε» το κοινό σε αυτά τα «δέκα μεγάλα χρόνια» μέσα από τα χρονικά της Αξιώτη, που γράφτηκαν λίγο μετά το Δεκέμβρη του 1944, από μυθιστορήματα και διηγήματα της ίδιας πάλι περιόδου, αλλά και από κείμενά της όταν βρέθηκε πολιτική εξόριστη στη Γαλλία.

Όπως σημείωσε η ομιλήτρια, η Μ. Αξιώτη εκείνων των χρόνων «επιζητά και καταφέρνει να λειτουργήσει ως πρακτικογράφος, θα μπορούσε να πει κανείς, των μεγάλων στιγμών του λαού μας, του λαού που τόσο πολύ αγάπησε. Ξέρει καλά ότι ο λαός είναι ο μέγας δημιουργός της Ιστορίας και σε αυτόν αφιερώνει το έργο της. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια της:

“Σε αυτούς που τα ‘γραψαν με τη ζωή τους και το αίμα τους.

Στους γνωστούς και τους αγνώστους. Στους νεκρούς. Λαβωμένους. Κυνηγημένους. Φυλακισμένους. Ξεσπιτωμένους. Ξορισμένους. Τρελούς απ’ τα μαρτύρια. Πρησμένους απ’ τη στέρηση. Χήρες και ορφανά. Μαυροντυμένες μάνες. Στους μαχητές κι αγωνιστές. Γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στους ένοπλους και άοπλους. Στον πιο μικρό ως τον πιο μεγάλο.

Σ’ εκείνους που πολέμησαν όχι μόνο ενάντια στις φανερές ορδές του Άξονα. Αλλά κι ενάντια και ταυτόχρονα στις ύπουλες μορφές της παγκόσμιας Αντίδρασης, που χτυπά πάντα τους λαούς πισώπλατα”.

Δικά τους κατορθώματα είναι όσα αναγράφονται στα κείμενα “Απάντηση σε 5 ερωτήματα”, “Πρωτομαγιές (1886 – 1945)”, “Οι Ελληνίδες φρουροί της Ελλάδας”, “Αθήνα 1941-1945”, που γράφτηκαν από την άνοιξη έως το φθινόπωρο του 1945 και περιλαμβάνονται στον τόμο “Χρονικά”, στα διηγήματα που δημοσιεύτηκαν στα “Ελεύθερα Γράμματα”, την ίδια περίοδο, και περιέχονται στον τόμο “Σύντροφοι καλημέρα”, στο μυθιστόρημά της “Εικοστός αιώνας”, που έγραψε το φθινόπωρο του 1946, λίγο πριν αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Ελλάδα, στα κείμενα που έγραψε στη Γαλλία και περιέχονται στον τόμο “Μια καταγραφή στην περιοχή της λογοτεχνίας”, συμβάλλοντας να γίνει γνωστή η πάλη του ελληνικού λαού, του ΔΣΕ, αλλά και η ανυποχώρητη στάση των εξόριστων και των φυλακισμένων».

Συνεχίζεται η έκθεση έως τις 15 Δεκέμβρη

Η έκθεση συνεχίζεται έως και την Κυριακή 15 Δεκέμβρη 2024, έχοντας λάβει παράταση λόγω της μεγάλης προσέλευσης του κόσμου. Φιλοξενείται στο κτίριο της οδού Σανταρόζα (πρώην Δικαστήρια, είσοδος από Σταδίου 46, πλησίον σταθμού ΗΣΑΠ – Μετρό Ομόνοιας).

Το ωράριο λειτουργίας τις καθημερινές είναι 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 5 μ.μ. – 9 μ.μ., ενώ τα Σαββατοκύριακα 10 π.μ. – 8 μ.μ. Η είσοδος είναι ελεύθερη (τηλ. για ραντεβού για ομαδικές ξεναγήσεις 210 52 82 607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. – 1 μ.μ. και 5 μ.μ. – 8 μ.μ.).

Σιδηρόκαστρο: Εκδήλωση τιμής για τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Χρήστο Κοσμίδη

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 3 Δεκεμβρίου, 2024

Ιδιαίτερα μαζική ήταν η πολιτική εκδήλωση που πραγματοποίησε η ΚΟΒ Σιντικής του ΚΚΕ στο Σιδηρόκαστρο προς τιμήν του Καπετάνιου του ΕΛΑΣ Χρήστου Κοσμίδη, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου την Κυριακή 24 Νοέμβρη 2024.

Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Σπύρος Κουζινόπουλος, ιστορικός ερευνητής, συγγραφέας και δημοσιογράφος, ειδικός σε ζητήματα της ιστορικής αυτής περιόδου. Με πλήθος στοιχείων, πηγών, φωτογραφικού υλικού και μαρτυριών ανέδειξε στοιχεία της περιόδου και έκανε αναφορά και σε άλλους λαϊκούς ήρωες που είχαν την καταγωγή τους από την περιοχή της Σιντικής. Στην ομιλία του, στάθηκε στο ρόλο του ΕΑΜ στη διάρκεια της φασιστικής βουλγαρικής κατοχής στην περιοχή και αμέσως μετά την απελευθέρωση, ενώ με αδιάσειστα στοιχεία και ιστορικά ντοκουμέντα παρουσίασε την πραγματική ιστορία του τόπου και του σερραίικου λαού, που ήταν συνειδητά κρυμμένη για 80 χρόνια. Έδειξε επίσης πως ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε την πόλη και το νομό Σερρών από το φασιστικό ναζιστικό τέρας και έκανε ειδική μνεία στον πρώτο Δήμαρχο Σιδηροκάστρου μετά την απελευθέρωση, τον Στέργιο Λεβέντη, στέλεχος του ΚΚΕ.

Στη συνέχεια παρέμβαση έκανε η Φιλιώ Σαραντίδου, ιστορικός, Περιφερειακή Σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας με τη «Λαϊκή Συσπείρωση» και πρόεδρος του Παραρτήματος Σερρών της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, η οποία ανέλυσε γιατί ως Κόμμα τιμάμε τους αγωνιστές που γέννησε το ΚΚΕ και έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα. Ιδιαίτερα στάθηκε στην ανάγκη να κατανοήσει ο λαός ότι για να φέρει την αλλαγή του κοινωνικού συστήματος κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες πρέπει να στηριχτεί αποκλειστικά στις δικές του δυνάμεις και να μην ελπίζει στη βοήθεια και στήριξη από αστικές δυνάμεις και συμμάχους τους. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, «κανένας λαός δεν μπορεί να στηρίζει την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας του στην αστική τάξη και στα κόμματά της. Γιατί η αστική τάξη, είτε επιτιθέμενη είτε αμυνόμενη, δεν επιτρέπει στο λαό να πάρει στα χέρια του την υπεράσπιση των συνόρων και της ζωής του. Θέλει μόνο να χύνει το αίμα του για τα δικά της συμφέροντα». Τέλος, επισήμανε τα σημερινά πολιτικά καθήκοντα και υπογράμμισε ότι θα συνεχίσουμε να παίρνουμε τέτοιες πρωτοβουλίες ανάδειξης της Ιστορίας του τόπου μας, θα συνεχίσουμε να κρατάμε ζωντανούς τους δικούς μας ανθρώπους, τους ήρωες της τάξης μας, που έδωσαν μέχρι και την τελευταία ρανίδα του αίματος τους για τα ιδανικά μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από κάθε μορφή εκμετάλλευσης.

“Το απελευθερωτικό-επαναστατικό 1944”: Παρουσιάστηκε το λεύκωμα του Ιστορικού Αρχείου της ΚΕ του ΚΚΕ για το έργο του δημιουργού Ηλία Φέρτη

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 3 Δεκεμβρίου, 2024

Εκδήλωση – βιβλιοπαρουσίαση του λευκώματος «Ηλίας Φέρτης: Ζωγραφική, Κατοχή, Αντίσταση» που επιμελήθηκε το Ιστορικό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 23 Νοέμβρη 2024 στο χώρο της έκθεσης Ιστορικού και Αρχειακού υλικού της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ στο κτίριο της οδού Σανταρόζα.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκε και χαιρέτισε η Ειρήνη Φέρτη, κόρη του δημιουργού. Στο σύντομο χαιρετισμό της ευχαρίστησε θερμά το ΚΚΕ για την τιμή που κάνει το Κόμμα στον πατέρα της. Τόνισε την επιθυμία του πατέρα της που έγινε πραγματικότητα, έργα τέχνης του να δοθούν στο Κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ. Έκανε μια σύντομη αναφορά στη δράση του πατέρα της τα χρόνια της Αντίστασης, για τις προσωπογραφίες αγωνιστών που δημιούργησε κατά τη διάρκεια των αγώνων, για τη φιλία του με τους Θανάση (Άρη Βελουχιώτη) και Μπάμπη Κλάρα, για τις διώξεις και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε τα κατοπινά χρόνια, λόγω της αντιστασιακής του δράσης. Επίσης αναφέρθηκε στις σπουδές του και τις διακρίσεις του. Κλείνοντας, ξαναευχαρίστησε το «τιμημένο ΚΚΕ» για την έκδοση – λεύκωμα προς τιμήν του πατέρα της.

Η Σαβίνα Λίτση, ιστορικός τέχνης, στην ομιλία της στάθηκε αναλυτικά στα έργα του Ηλ. Φέρτη, στην καλλιτεχνική του διαδρομή και στο έργο που αποτελεί σημαντική κληρονομιά στο σήμερα. Μεταξύ άλλων σημείωσε:

«Το 2021 η κόρη του ζωγράφου Ειρήνη, που είναι και σήμερα μαζί μας, προσέφερε στην ΚΕ του ΚΚΕ μια σειρά έργων του πατέρα της, τα περισσότερα εκ των οποίων φιλοτεχνήθηκαν την περίοδο της Κατοχής, της Αντίστασης, της Απελευθέρωσης και του Εμφυλίου. Τα έργα αυτά, λάδια και σχέδια με μολύβι και πενάκι, “τα είχε φυλαγμένα για το Κόμμα”, όπως μας μετέφερε η κόρη του. Μία πρώτη εκδήλωση προς τιμήν του Φέρτη είχε γίνει το 2022 στη Λαμία, στο πλαίσιο της έκθεσης έργων του, καθώς και ντοκουμέντων από τη δράση του ΚΚΕ, του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ, στο Μουσείο Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας της Λαμίας, με αφορμή την πολύτιμη αυτή δωρεά του έργου του σπουδαίου κομμουνιστή καλλιτέχνη στο ΚΚΕ. Η προσφορά αυτή αποτελεί και το περιεχόμενο του λευκώματος που παρουσιάζουμε σήμερα. Ιδιαίτερη έμφαση θα δώσουμε στα δημιουργήματα της δεκαετίας του ’40, τα οποία κοσμούν και την έκθεσή μας, ενώ θα παρουσιάσουμε και ορισμένα άλλα έργα του Ηλία Φέρτη, ώστε να δοθεί μια πληρέστερη εικόνα της καλλιτεχνικής του διαδρομής.

Βρισκόμαστε στην έκθεση ιστορικού – αρχειακού υλικού από το Ιστορικό Αρχείο της ΚΕ, με θέμα το Επαναστατικό, Απελευθερωτικό ’44, όπου παρουσιάζονται πολλά από τα έργα που εξετάζουμε, τα οποία δίνουν εύγλωττα την εικόνα της εποχής και του αγώνα, αποτυπώνουν τα πρόσωπα των εξεγερμένων αγωνιστών, ενώ ταυτόχρονα είναι και ανεκτίμητα ιστορικά τεκμήρια, καθώς διασώζουν την εικόνα από μια σκληρή αλλά ηρωική περίοδο της ταξικής πάλης, από την οποία πολλά ντοκουμέντα χάθηκαν λόγω των διώξεων.

Η αξία της μελέτης αυτού του ιστορικού παρελθόντος και μέσα από την καλλιτεχνική παραγωγή της περιόδου έγκειται στην ξεχωριστή ιδιότητα της τέχνης να μας μεταφέρει το κλίμα μιας ιστορικής περιόδου με τρόπο πολύ πιο άμεσο και βιωματικό σε σχέση με ένα ιστορικό κείμενο. Παράλληλα, μπορούμε να αντλήσουμε συμπεράσματα στο σήμερα για την κατανόηση της τέχνης ως ένα ακόμη πεδίο ταξικής πάλης και άρα ως ακόμη μία πολύτιμη μορφή αγώνα για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό!

Όπως φαίνεται και από την τρέχουσα έκθεση μας, και όπως θα εξετάσουμε και στο 6ο Επιστημονικό Συνέδριο Λογοτεχνίας που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ τον Δεκέμβρη, με τίτλο “Η λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας” και με θέμα τη συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το έπος της ΕΑΜικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (1940 – 1950), η μάχη δε σταματά ποτέ, ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Αντίθετα, σε καιρούς κρίσης και πολέμου θεριεύει και το εργατικό λαϊκό κίνημα, και η πρωτοπορία του, τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, δε σταματούν στιγμή να μεριμνούν για τη διαφώτιση και διαπαιδαγώγηση των μαζών, την παρακίνηση σε δράση, την ανάταση του ηθικού και τη διαφύλαξη της μνήμης για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για το μέλλον. (…)

Ο Ηλίας Φέρτης, μαζί με τους συντρόφους του, έργα ορισμένων εκ των οποίων μπορείτε να δείτε και στην έκθεσή μας εδώ, όπως των Δημήτρη Κατσικογιάννη, Δημήτρη Οικονομίδη, Γιώργη Φαρσακίδη, Δημήτρη Μεγαλίδη, Δημήτρη Δαγκλή, Βάλια Σεμερτζίδη και πολλών ακόμη, ανήκε στη δρακογενιά εκείνη των κομμουνιστών που με το ντουφέκι στον ώμο και το τραγούδι στα χείλη πάλεψαν να σώσουν το λαό από την πείνα και την εξαθλίωση, ηγήθηκαν στον απελευθερωτικό αγώνα. Ήταν μια περίοδος που για τους καλλιτέχνες τέθηκε πιο εμφατικά από ποτέ το ζήτημα της στράτευσης στην τέχνη.

Έβλεπαν ότι τα βιώματά τους δε γινόταν να μην αφορούν και την τέχνη τους, εμπνεύστηκαν από το όραμα του επαναστατικού αγώνα, και ως ανταπόδοση σε αυτό, του έδωσαν με τη σειρά τους πνοή και χρώμα. Εκφράστηκαν δίνοντας έργα ρεαλιστικά ή αλληγορικά, γιατί στόχος τους ήταν με εύστοχο τρόπο να κινητοποιήσουν τις μάζες, ώστε αυτές να πάρουν με αισιοδοξία την κατάσταση στα χέρια τους.

Πουθενά αλλού στην Ευρώπη δεν αναπτύχθηκε παρόμοια καλλιτεχνική δραστηριότητα τέτοιου βεληνεκούς. Επιδεικνύοντας απίστευτη εφευρετικότητα και δεξιοτεχνία, κατέθεσαν τη δημιουργικότητά τους στον τίμιο αγώνα του εργατικού λαϊκού κινήματος. Όπως χαρακτηριστικά είχε πει η Κατράκη, “Κάναμε αντίσταση με τα καλέμια και τα πινέλα. Τα πρώτα χαρακτικά μου είναι ένσημα, αφίσες, κάρτες, προκηρύξεις, ψηφοδέλτια για τις ανάγκες του αγώνα. Να μιλήσω για τους κινδύνους, για τις δυσκολίες; Τι μας ένοιαζε; Πετούσαμε στην Κατοχή, νομίζαμε πως ήμασταν αετοί. (…)”.

Πρέπει σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε πως ο Φέρτης, επιλέγοντας συνειδητά να βάλει στο επίκεντρο της τέχνης του τον απλό λαό και τον αγώνα του για κοινωνική απελευθέρωση, και να θέσει το ταλέντο του στην υπηρεσία του οράματος για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας, σημαίνει ότι ήταν σε θέση να αναγνωρίσει το διαπαιδαγωγητικό χαρακτήρα της τέχνης, καθώς και την ανατρεπτική της δύναμη, και γι’ αυτό ο ίδιος και οι σύντροφοί του μεριμνούσαν απρόσκοπτα για την καλλιτεχνική δημιουργία, την ψυχαγωγία και την πολύπλευρη μόρφωση, με όποιο μέσο είχαν διαθέσιμο, ακόμη και σε αυτές τις απάνθρωπες συνθήκες. Από αυτό το στοιχείο, που στόχο του έχει τη διαμόρφωση μιας συνειδητοποιημένης και ανυποχώρητης στάσης ζωής, πηγάζει και το ηθικό ύψος και η υπεροχή απέναντι στις σαπισμένες αξίες του ταξικού αντιπάλου. Κάθε πτυχή της ζωής των κομμουνιστών αντανακλά αυτό που αναφέρει ο Θέμος Κορνάρος στο βιβλίο του για την εξορία της Μακρονήσου, πως “Σαν θα πάρεις βαθιά την απόφαση δεν πονάς πια!…”.

Όπως και οι σύντροφοί του, έτσι και ο ίδιος ένιωθε τη ζωτική ανάγκη να καταγράψει μέσω της τέχνης του τα όσα ζούσε. Ταυτόχρονα, πίστευε πως ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να μένει ασυγκίνητος από την κοινωνία που τον περιβάλλει, από τις αγωνίες και τις ελπίδες της τάξης του, πως τα βιώματά του δε γινόταν να μην αφορούν και την τέχνη του. Όπως ο ίδιος εξηγούσε για το έργο του: “Νομίζω πως η τοποθέτηση του καλλιτέχνη, που γίνεται από το έργο του, είναι ανάλογη με την ιδεολογική του τοποθέτηση, δηλαδή την ψυχική και πνευματική του στάση απέναντι στον κόσμο που τον περιβάλλει και μέσα σ’ αυτόν που ζει, αφού το έργο που μας παρουσιάζει είναι έκφραση των βιωμάτων του”.

Συνεπώς, δε θα ήταν υπερβολή να πούμε πως ο Ηλίας Φέρτης δε συγκαταλέγεται τυχαία στους σημαντικότερους ζωγράφους της Αντίστασης, αφού και με τη στάση ζωής του και με το καλλιτεχνικό του έργο βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του αντιστασιακού αγώνα, απαθανάτισε τις αγωνίες, την ελπίδα, την αξιοπρέπεια του λαού, που με την ηρωική του στάση έγραψε τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία αυτού του τόπου. Μετέτρεψε την τέχνη του σε εμβατήριο που έδινε τον τόνο και το μαχητικό παρόν. Το έργο του, εμπνευσμένο από την ταξική πάλη της εποχής του, και άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτή, συνιστά σήμερα για εμάς ανεκτίμητο καλλιτεχνικό τεκμήριο και βαριά κληρονομιά.

Το έργο των κομμουνιστών καλλιτεχνών, όπως του Ηλία Φέρτη που εξετάζουμε σήμερα, με το επαναστατικό του περιεχόμενο, μιλούσε στην καρδιά της χειμαζόμενης εργατικής τάξης. Η τέχνη για τους κομμουνιστές ήταν αξεδιάλυτα αγκαλιασμένη με τον αγώνα, γιατί αντανακλά την αγάπη για τον άνθρωπο και τη δίψα για ζωή, γιατί έχει την ιδιότητα να μιλά στο θυμικό των ανθρώπων, να εμψυχώνει, να εμπνέει και να παραστέκεται, να είναι σύντροφος και οδηγός, να δίνει θάρρος και ελπίδα, να φωτίζει τα ιδανικά και την ομορφιά του επαναστατικού αγώνα ακόμα και στους πιο σκοτεινούς καιρούς.

Για αυτό το λόγο μπορούμε να πούμε ότι η τέχνη που γεννήθηκε μέσα στη φωτιά αυτής της περιόδου είχε τεράστια συνεισφορά στους ταξικούς αγώνες, και σήμερα αποτελεί ένα σπουδαίο κεφάλαιο της ιστορίας του εργατικού – λαϊκού κινήματος στην Ελλάδα, μία παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.

Έτσι κι εμείς σήμερα, ως Κομμουνιστικό Κόμμα, παραλαμβάνοντας τη σκυτάλη, διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού την ιστορική αλήθεια και μνήμη, μελετάμε την ιστορία μας, διδασκόμαστε από αυτήν, εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον και αντλούμε γνώση και δύναμη για τους σεισμούς που μέλλονται να έρθουν».

Στο τέλος της εκδήλωσης, η ΚΟ Αττικής προσέφερε στην Ειρήνη Φέρτη το λεύκωμα «1944 Η Απελευθέρωση της Αθήνας και η ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη. Ντοκουμέντα και διδάγματα», καθώς και τα αναμνηστικά της έκθεσης.

Η έκθεση ιστορικού και αρχειακού υλικού της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, λόγω του τεράστιου ενδιαφέροντος και της μεγάλης προσέλευσης επισκεπτών, παρατείνεται έως και την Κυριακή 15 Δεκέμβρη 2024.

Η έκθεση φιλοξενείται στο κτίριο της οδού Σανταρόζα (πρώην Δικαστήρια, είσοδος από Σταδίου 46, πλησίον σταθμού ΗΣΑΠ-Μετρό Ομόνοιας).

Το ωράριο λειτουργίας τις καθημερινές είναι 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 5 μ.μ. – 9 μ.μ., ενώ τα Σαββατοκύριακα 10 π.μ. – 8 μ.μ.

Η είσοδος είναι ελεύθερη (τηλ. για ραντεβού για ομαδικές ξεναγήσεις 210 52 82 607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. – 1 μ.μ. και 5 μ.μ. – 8 μ.μ.).

“Το απελευθερωτικό – επαναστατικό 1944”: Η κρίσιμη χρονιά 1944 μέσα από το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ. Γεγονότα και συμπεράσματα

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 14 Νοεμβρίου, 2024

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 13 Νοέμβρη 2024 η δεύτερη εκδήλωση στο χώρο της έκθεσης που διοργανώνει η ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, με θέμα «Η κρίσιμη χρονιά 1944 μέσα από το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ. Γεγονότα και συμπεράσματα».

Ομιλητής ήταν ο Θέμης Γκιώνης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ενώ παρευρέθηκε και πήρε το λόγο ο Βλάσσης Παπαγιαννακόπουλος, αγωνιστής της ΕΑΜικής Αντίστασης.

Ο λαός πίστεψε στις δυνάμεις του και έγινε πρωταγωνιστής των εξελίξεων

«Ο βασικός λόγος που μαγνητίζει με τέτοια ένταση 80 χρόνια μετά εκείνη η περίοδος» σημείωσε ο Θ. Γκιώνης «είναι γιατί εκείνη την περίοδο ο λαός πίστεψε στις δυνάμεις του, έγινε πρωταγωνιστής των εξελίξεων, βγήκε στο προσκήνιο της ιστορίας, κατάφερε να γίνει ο “Ήρωας Λαός”».

Ειδικά για το 1944 τόνισε πως «ήταν ένα έτος όπου κάτω από τα χτυπήματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, τη μαζική πάλη όλου του ελληνικού λαού και τη γενικότερη προέλαση του Κόκκινου Στρατού στα Βαλκάνια, διώχτηκαν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. (…) Την ίδια στιγμή, η λαϊκή δράση, αυτενέργεια, πρωτοβουλία, αυτοθυσία, βρίσκονταν στα ύψη, το ίδιο και το κύρος, η απήχηση του ηρωικού ΚΚΕ στον ελληνικό λαό. Στο 1944 έβαλε τη σφραγίδα της μια τεράστια κίνηση λαϊκών μαζών, που έμαθαν να εμπιστεύονται της δύναμή τους, να μη θέλουν να ζουν όπως παλιά, να είναι έτοιμες να δώσουν και τη ζωή τους για το σκοπό αυτό. Ήταν μια περίοδος όπου εκατομμύρια άνθρωποι διδάσκονται κάθε βδομάδα περισσότερα απ’ ό,τι σ’ ένα χρόνο συνηθισμένης νυσταλέας ζωής. Ήταν μια περίοδος όπου οι τεράστιες λαϊκές μάζες δεν δέχονταν να τις ληστεύουν ήσυχα όπως σε μια συνηθισμένη ειρηνική περίοδο. Όλα τα παραπάνω συνθέτουν την εκδήλωση επαναστατικής κατάστασης στην Ελλάδα».

Με αίσθημα ευθύνης μελετάμε την Ιστορία και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον

«Άρα το 1944 είναι απελευθερωτικό και επαναστατικό ταυτόχρονα, παρόλο που δεν έγινε επανάσταση, ως ενέργεια σχεδιασμένη καθοδηγημένη από το Κόμμα της εργατικής τάξης, με σκοπό την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη, το λαό γενικότερα.

Γι’ αυτό η έκθεση μαγνητίζει και για έναν άλλο λόγο. Γιατί φωτίζει στους επαναστάτες και στους αγωνιστές του σήμερα το τι έφταιξε και δεν ολοκληρώθηκε το έργο», πρόσθεσε ο ομιλητής και ανέφερε πως το ΚΚΕ, «με αίσθημα ευθύνης, μακριά από κάθε διάθεση μηδενισμού, λαθολογίας ή ωραιοποίησης και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, έχει μελετήσει τις βαθύτερες αιτίες για τις τότε ανεπάρκειες».

Υπογράμμισε πως «η βάση αυτών των αντιφάσεων και των ανεπαρκειών της επαναστατικής πρωτοπορίας ήταν η λαθεμένη στρατηγική στον προγραμματικό λόγο του Κόμματος και στην πρόταση συνολικής διεξόδου σε όφελος της εργατικής – λαϊκής πλειοψηφίας» και θύμισε πως οι προγραμματικές επεξεργασίες διαπερνιόντουσαν, ήδη πριν από την Κατοχή, από μια «λαθεμένη ανάλυση της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας», η οποία «υιοθετούσε το ενδιάμεσο στάδιο της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, με στόχο τη διαμόρφωση μιας κυβερνητικής εξουσίας που θα ήταν ενδιάμεση του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού και που θα αναλάμβανε να ολοκληρώσει ορισμένες απαραίτητες αστικοδημοκρατικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τη σοσιαλιστική επανάσταση (…).

Σε αυτή τη γραμμή προσαρμόστηκε στη συνέχεια η στρατηγική των “αντιφασιστικών μετώπων”, που υιοθέτησε το ΚΚΕ στη βάση των αποφάσεων και της Κομμουνιστικής Διεθνούς και απαιτούσε τη συνεργασία και με τις λεγόμενες αντιφασιστικές αστικές δυνάμεις», σημείωσε μεταξύ άλλων.

Έτσι ως αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν «η ηρωική δράση του ΚΚΕ να συνεχίζει να πατά σε μια στρατηγική που προεξοφλούσε τη συνεργασία με τις αστικές πολιτικές δυνάμεις, που θα έφτανε έως και τη συγκρότηση κυβέρνησης “Εθνικής Ενότητας”», ενώ σε διεθνές επίπεδο με βάση την εξωτερική πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης, στο πλαίσιο του μεγάλου αντιχιτλερικού συνασπισμού, να αναζητούνται λύσεις «με συμβιβασμούς που δεν θα διατάρασσαν τη συμμαχία με τη Μ. Βρετανία και τις αντιχιτλερικές αστικές δυνάμεις».

Ωστόσο, «η σύγκρουση ήταν έτσι κι αλλιώς αναπόφευκτη. Όπως, άλλωστε, είναι πάντα σε συνθήκες που αντικειμενικά κρίνεται το ζήτημα της ταξικής εξουσίας», τονίστηκε χαρακτηριστικά.

Στη συνέχεια ο ομιλητής στάθηκε στον μεγαλειώδη αγώνα των 33 ημερών τον Δεκέμβρη, διευκρινίζοντας πως και «σ’ αυτό τον ηρωικό αγώνα συνέχισαν να επιδρούν οι αδυναμίες στη στρατηγική του Κόμματος. Σε αυτές μπορεί να αποδοθεί το γεγονός ότι ακόμη και στην κορύφωση της ταξικής σύγκρουσης το ΚΚΕ αντιμετώπισε αυτό τον αγώνα ως μέσο για τη δημοκρατική εξομάλυνση και όχι ως πάλη για την εξουσία. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο δεν μεταφέρθηκαν οι εμπειροπόλεμες δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην Αθήνα και μετά την υποχώρηση των μαχητών του υπέγραψε τη συμφωνία της Βάρκιζας.

Όμως και μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, τελικά δεν υποτάχθηκε και, έστω με σχετική καθυστέρηση, οργάνωσε τον τρίχρονο ένοπλο λαϊκό αγώνα του ΔΣΕ, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι οι όποιες υποχωρήσεις δεν ήταν αποτέλεσμα συμβιβασμού με τον ταξικό αντίπαλο» και αφήνοντας σημαντική παρακαταθήκη για τις επόμενες δεκαετίες και σήμερα, αφού «μπροστά στο δίλημμα ”υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση”, το ΚΚΕ και το λαϊκό κίνημα επέλεξαν τον δεύτερο δρόμο».

Συνοψίζοντας, ο Θ. Γκιώνης σημείωσε πως η ιστορία της περιόδου διδάσκει ότι καμιά εμπιστοσύνη δεν πρέπει να δείχνουν οι λαοί στην αστική τάξη κάθε χώρας και τα κόμματά της, πως τα εργατικά – λαϊκά συμφέροντα και τα καπιταλιστικά – ιμπεριαλιστικά συμφέροντα είναι ασυμβίβαστα.Ότι η πάλη των εργατικών – λαϊκών δυνάμεων πρέπει να φτάσει ως το τέρμα στοχεύοντας «την ανατροπή αυτής της εξουσίας που ευθύνεται για τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, να φτάσει έως την επαναστατική κατάκτηση της εργατικής εξουσίας και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού – κομμουνισμού.

Με σεμνότητα κρατάμε τη σκυτάλη του αγώνα που κράτησαν οι ήρωες αγωνιστές του ’44, όσο βάρος κι αν έχει, γιατί είναι τέτοιο το σκαρί του Κόμματός μας που σε κάνει δυνατό!

Δίνουμε υπόσχεση πως δε θα αφήσουμε να σβήσουν απ’ την ιστορική μνήμη τις θυσίες και τους αγώνες του Κόμματός μας και του λαού μας.

Δίνουμε υπόσχεση πως ο αγώνας “για την Ελλάδα της δουλιάς και της λεφτεριάς” δεν τελείωσε, αντιθέτως στη σημερινή εποχή έρχεται όλο και πιο επιτακτικά η μοναδική λύση προς όφελος του λαού, ο σοσιαλισμός!», ανέφερε ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Θ. Γκιώνης.

Γεια σας σύντροφοι και να κρατάτε τη σημαία του ΚΚΕ πάντα ψηλά

Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Βλ. Παπαγιαννακόπουλος και αφού καταχειροκροτήθηκε απευθύνθηκε στους παρευρισκόμενους, που ήταν καθηλωμένοι.

Ευχαρίστησε την ΚΟ Αττικής που τον κάλεσε να πει δύο λόγια «από την εποχή που η φωτιά και το σίδερο έκαιγε το λαό», όπως είπε. Αναφέρθηκε στις πρώτες μαύρες μέρες της Κατοχής, που ο λαός δεν ήξερε τι ξημερώνει, που άρχισαν οι στερήσεις και οι ελλείψεις φτάνοντας στο χειμώνα του ’41 – ’42 που πέθαναν κατά χιλιάδες από την εξαθλίωση, στο πώς οι κομμουνιστές που απέδρασαν από τις φυλακές σάλπισαν την Αντίσταση.

Ακόμη μίλησε για την περιοχή που έζησε κι έδρασε, στην ορεινή Αχαΐα, και εξήγησε πώς όλο το χωριό – στη Φίλια Καλαβρύτων – βρέθηκε στο πόδι να υποδεχτεί την πρώτη αντάρτική ομάδα, τις πετυχημένες μάχες που έδωσε αυτή με τους Ιταλούς, τους λαϊκούς θεσμούς που εγκαθιδρύθηκαν στις απελευθερωμένες περιοχές με «τα συμβούλια να εκλέγονται από τις συνελεύσεις των κατοίκων, οι οποίοι είχαν ενθουσιαστεί». «Ο λαός έχει αναθαρρήσει, καθώς οι Γερμανοί περιορίζονταν στις πόλεις και είχαν εγκαταλείψει την ύπαιθρο. Ο κόσμος έκανε υπολογισμούς πώς θα οργανώσει τη νέα ζωή, όμως οι Εγγλέζοι από την πρώτη στιγμή έκανα ραδιουργίες εις βάρος του ΕΛΑΣ», σημείωσε και έφερε μια σειρά από παραδείγματα. Για την απαράδεκτη συμφωνία της Βάρκιζας περιέγραψε τη λευκή τρομοκρατία αμέσως μετά, με συμμορίες να «υποδέχονται» τους ΕΛΑΣίτες με δολοφονίες και τρομοκρατία. «Ο κόσμος όμως δεν το έβαζε κάτω», υπογράμμισε, ενώ αναφέρθηκε και στις τραγικές συνθήκες διαβίωσης σε φυλακές και εξορίες, τα βασανιστήρια, και εξήγησε πως άντεξαν οι κρατούμενοι με την αλληλεγγύη και την συντροφικότητα, την πειθαρχία.

Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η στιγμή που αναφέρθηκε στους συντρόφους που έφευγαν για εκτέλεση και «μας χαιρετάγανε σαν να πήγαιναν για γλέντι». Σε αυτό το σημείο διαβάστηκε το γράμμα του Χρήστου Λιλή από την Μίδεα Αργολίδας, που έγραψε πριν εκτελεστεί στις 30 Μάρτη 1948 προς τη μάνα του: «Θέλω να κρατάς ψηλά το κεφάλι, όπως ψηλά το κρατώ και εγώ την τελευταία στιγμή της ζωής μου … Μάνα, να πεις σ’ όλα τα παιδιά του χωριού να μη δειλιάσουν, αλλά να συνεχίσουν τον αγώνα μας αποφασιστικά και να συμπληρώσουν το κενό που σχημάτισα με το πέσιμό μου με πολλούς άλλους νέους αγωνιστές».

Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε και σε έναν αγωνιστή που είχε ένα παλτό που θα το έδινε σε έναν άλλον, καθώς θα έφευγε για εκτέλεση, αλλά εν τέλει είπε: «Γιώργο το παλτό το προόριζα για σένα αλλά θα το φορέσω γιατί έχει κρύο και ώστε να μην τρέμω και οι φασίστες νομίζουν ότι τρέμω από το φόβο μου»…

Τα γεγονότα της περιόδου αλλά και το υλικό στο Δοκίμιο του Κόμματος αποτελούν παρακαταθήκη που πρέπει να μελετώνται ειδικά από τη νεολαία, καθώς είναι εφόδια για τους αγώνες του σήμερα και του αύριο, τόνισε, κι έκλεισε με τα λόγια που έλεγαν στους συναγωνιστές όσοι πήγαιναν για εκτέλεση: «Γεια σας σύντροφοι και να κρατάτε πάντα ψηλά τη σημαία του ΚΚΕ».

Στο τέλος της εκδήλωσης ο Θέμης Γκιώνης προσέφερε στο Βλάσση Παπαγιαννακόπουλο πλακέτα με χαραγμένο σύνθημα από τρικ της ΕΠΟΝ εκείνης της περιόδου που έγραφε «Μέρες βδομάδες και μήνες θα πολεμήσουμε αν χρειαστεί μα σκλάβοι δεν θα ξαναγίνουμε».

Νωρίτερα ο αγωνιστής περιηγήθηκε στην έκθεση συνοδευόμενος από τα μέλη της ΚΕ Φάνη Παρρή, επικεφαλής της Επιτροπής Ιστορικού Αρχείου του ΚΚΕ και Χρήστο Κατσώτη, βουλευτή Νότιου Τομέα.

Συνεχίζονται οι εκδηλώσεις

Το υπόλοιπο πρόγραμμα των εκδηλώσεων στον χώρο της έκθεσης έχει ως εξής:

— Την Παρασκευή 22 Νοέμβρη στις 7 μ.μ.: Παρουσίαση του λευκώματος «Ηλίας Φέρτης: Ζωγραφική, Κατοχή, Αντίσταση». Θα παρευρεθεί και θα παρέμβει η Ειρήνη Φέρτη, κόρη του ζωγράφου. Θα μιλήσει η Σαβίνα Λίτση, ιστορικός Τέχνης και μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού του ΚΣ της ΚΝΕ.

— Την Τετάρτη 27 Νοέμβρη στις 7 μ.μ.: «Κατοχή – Αντίσταση – Δεκέμβρης με την πένα της Μέλπως Αξιώτη». Θα μιλήσει η Αλεξάνδρα Προυσανίδου, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη».

— Την Κυριακή 1 Δεκέμβρη στις 11.30 π.μ.: «Οι συγκρούσεις σε επαναστατικές συνθήκες, μέσα από τις εκδόσεις της “Σύγχρονης Εποχής” “Η μαχητική πείρα των Μπολσεβίκων” και “Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση” του Β. Ι. Λένιν, και “Η κόκκινη φρουρά” του Ν. Ποτβόισκι». Θα μιλήσει ο Δημήτρης Ξεκαλάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντής της «Σύγχρονης Εποχής».

Υπενθυμίζεται πως η έκθεση θα φιλοξενείται στο κτίριο της οδού Σανταρόζα (πρώην Δικαστήρια, είσοδος από Σταδίου, πλησίον σταθμού Ομόνοιας) μέχρι την Κυριακή 1 Δεκέμβρη. Το ωράριο λειτουργίας τις καθημερινές είναι 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 5 μ.μ. – 9 μ.μ., ενώ τα Σαββατοκύριακα 11 π.μ. – 7 μ.μ. Η είσοδος είναι ελεύθερη (τηλ. για ραντεβού για ομαδικές ξεναγήσεις 210.5282.607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. – 1 μ.μ. και 5 μ.μ. – 8 μ.μ.).

Σημειώνεται ότι την Κυριακή 17 Νοέμβρη, 51η επέτειο του Πολυτεχνείου και μέρα της μεγάλης αντιιμπεριαλιστικής διαδήλωσης και πορείας προς την αμερικάνικη πρεσβεία, και την Τετάρτη 20 Νοέμβρη, μέρα πανελλαδικής πανεργατικής απεργίας, η έκθεση θα παραμείνει κλειστή.

Ωστόσο για την Παρασκευή 15/11 θα λειτουργήσει συνεχόμενα από τις 10 π.μ. μέχρι τις 9 μ.μ. και το Σάββατο 16/11 από τις 10 π.μ. μέχρι τις 8 μ.μ.

Με συγκίνηση και υπερηφάνεια ο αποχαιρετισμός στη μαχήτρια του ΔΣΕ Ελένη Τραγγανίδα-Μακρυνιώτη

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 14 Νοεμβρίου, 2024

Με μάτια βουρκωμένα από τη συγκίνηση και με υπερηφάνεια, σύντροφοι, συναγωνιστές, συγγενείς και φίλοι αποχαιρέτησαν τη Δευτέρα 11 Νοέμβρη 2024 στο Αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας τη συντρόφισσα Ελένη Τραγγανίδα-Μακρυνιώτη, τη «Μυρτιά του Βουνού», μαχήτρια του ΔΣΕ και ακούραστο μέλος του ΚΚΕ μέχρι το τέλος της ζωής της.

Τη σορό της σκέπασε η σημαία του ΚΚΕ. «Συντροφιά» της είχε τον «Ριζοσπάστη» και σύμβολα του ΔΣΕ. Δίπλα της στάθηκαν τιμητική φρουρά σύντροφοί της από την Οργάνωση του Κορυδαλλού, της Στερεάς, που ήταν η γενέτειρά της, και μέλη της ΚΝΕ από την Οργάνωση του Πειραιά.

Στην πολιτική τελετή αποχαιρετισμού παραβρέθηκε αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τον Κύριλλο Παπασταύρου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ. Συμμετείχαν η Διαμάντω Μανωλάκου, βουλευτής Πειραιά, ο Κώστας Μπασδέκης, εκλεγμένος περιφερειακός σύμβουλος Στερεάς – Εύβοιας με τη «Λαϊκή Συσπείρωση», και ο Περικλής Κουρμούλης, αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη».

Στο τελευταίο «αντίο» εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Νίκος Αμπατιέλος, μέλος της Γραμματείας της ΚΕ, Γραμματέας της ΤΕ Πειραιά και βουλευτής του ΚΚΕ, αναφέρθηκε στο «βαρύ» βιογραφικό της συντρόφισσας Ελένης, μιας από τις τελευταίες μαχήτριες του ΔΣΕ, που το ζωντανό τους παράδειγμα διαπαιδαγωγεί και εμπνέει.

Δεν έζησε για τον εαυτό της, πάλευε για όλους μας και για όσους θα ακολουθήσουν

Σημείωσε μεταξύ άλλων: «Η συντρόφισσα Ελένη γεννήθηκε το 1933 στη Μαριολάτα της Φωκίδας. Εποχή δύσκολη και που μέσα από τη φτώχεια και τους κοινωνικούς αγώνες των δεκαετιών του ’30 και του ’40, η Ελένη γαλουχήθηκε στις αξίες του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο.

Από πολύ μικρή ηλικία βίωσε τι σημαίνει αφοσίωση και θυσία για τα πιστεύω, μέσα από το παράδειγμα του πατέρα της, του κομμουνιστή Ηλία, ο οποίος εξορίστηκε και διώχθηκε για τις ιδέες του από τη μεταξική δικτατορία. Ένας από τους γηραιότερους αντάρτες του ΕΛΑΣ, ο Ηλίας αποτέλεσε υπόδειγμα δύναμης και πίστης για την Ελένη, που από τα πρώτα της χρόνια κατανοούσε πως ο αγώνας απαιτεί αφοσίωση και ανιδιοτέλεια.

Η Ελένη έγινε “Αετόπουλο” και αργότερα μέλος της ΕΠΟΝ. Σε ηλικία μόλις 13 ετών, κατατάχθηκε εθελοντικά στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, στο Αρχηγείο Παρνασσίδας με αρχηγό τον Διαμαντή – που πάντα μνημόνευε – και στο Τάγμα του Κρόνου, στον 2ο Λόχο, με λοχαγό τον Φίτσιο.

Στη Ρούμελη, τον τόπο καταγωγής της, η Ελένη αγωνίστηκε με αυταπάρνηση και απαράμιλλη γενναιότητα, συμμετέχοντας στις σκληρές μάχες για τα ιδανικά της λευτεριάς και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Το 1948 τραυματίστηκε και συνελήφθη.

Μπροστά στο στρατοδικείο, όπως περιέγραφε η ίδια, ένα κορίτσι με κοτσιδάκια, αδύνατο σαν το στάχυ, ύψωσε ανάστημα, και ούτε οι στρατοδίκες στάθηκαν ικανοί να κάμψουν το ηθικό της ούτε ο εγκλεισμός της στις φυλακές Αβέρωφ.

Η πίστη της παρέμεινε αταλάντευτη. Πιστή στον σκοπό του ΚΚΕ και στα ιδανικά του σοσιαλισμού, πάλεψε μέχρι το τέλος της ζωής της για τα δίκαια των ανθρώπων και για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση.

Η συντρόφισσα Ελένη ξεχώριζε όχι μόνο για τη μαχητικότητά της αλλά και για την καλοσύνη της, την υπομονή της, την αγάπη της στον πολιτισμό και στον άνθρωπο.

Όσοι είχαν την τύχη να τη γνωρίσουν προσωπικά, μπορούν να μαρτυρήσουν την ευγένεια και την πνευματική της καθαρότητα. Μια ζωή γεμάτη αγώνες, μια ζωή που ενσάρκωνε την αλληλεγγύη και την πίστη στον άνθρωπο».

Ο Ν. Αμπατιέλος υπενθύμισε ότι η συντρόφισσα Ελένη «τιμήθηκε από το Κόμμα μας το 2016, μαζί με άλλες μαχήτριες της Ρούμελης, για την προσφορά της στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας» και έκλεισε με ένα απόσπασμα από την «Μυρτιά του Βουνού», το βιβλίο όπου η ίδια «κατέγραψε τα βιώματα και τις μνήμες από εκείνα τα χρόνια του Δημοκρατικού Στρατού, προσπαθώντας να δώσει ζωή στους αγώνες και τις θυσίες της γενιάς της»:

«Δεν θέλω να σου υποσχεθώ τίποτα. Έχουμε βαρεθεί τις υποσχέσεις (…) Μείνε ήσυχη μητέρα. Μείνετε ήσυχες μητέρες. Ο λογαριασμός που άνοιξε ο άνθρωπος ενάντια στο μίσος και το θάνατο μπορεί να μην έχει κλείσει ακόμα, αλλά σίγουρα θα γίνει αυτό, από κάθε γενιά που θα μπορεί να αρνιέται και να παλεύει, από κάθε γενιά που θέλει ν’ αδράξει την αλήθεια, μέσα σε μια ψυχή και σ’ ένα σώμα».

«Η συντρόφισσά μας δεν έζησε για τον εαυτό της. Πάλευε για όλους μας και για όλους όσοι θα έρθουν μετά από εμάς. Συντρόφισσά μας Ελένη, παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες παρέμεινες πιστή στο Κόμμα σου και ως το τέλος έκανες το χρέος σου, ως άνθρωπος, ως κομμουνίστρια. Οι σύντροφοί σου, το Κόμμα σου, δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ!», κατέληξε ο Ν. Αμπατιέλος.

Εκ μέρους της ΚΝΕ, τη συντρόφισσα Ελένη αποχαιρέτησε ο Κώστας Ευθύμερος, μέλος του ΤΣ Πειραιά, ενώ δυο λόγια είπε και η Βάσω Κελαϊδίτη, εκ μέρους του Παραρτήματος Κορυδαλλού της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.

Διάλεξε τη σωστή πλευρά, αυτή του όρθιου Ανθρώπου

Με μεγάλη συγκίνηση, ο γιος της Γρηγόρης αναφέρθηκε σε σπουδαίες πτυχές της πολυκύμαντης ζωής της: «Η Ελένη ανήκει σε μια γενιά η οποία κλήθηκε από την Ιστορία να διαλέξει πλευρά. Και διάλεξε τη σωστή. Την πλευρά του όρθιου Ανθρώπου. Και μόνο η συμμετοχή στην τελευταία ένοπλη επαναστατική πράξη της εργατικής τάξης και της φτωχής αγροτιάς στην Ευρώπη του 20ού αιώνα, δηλαδή ο ελληνικός Εμφύλιος, θα αρκούσε, για να δώσει περιεχόμενο και νόημα σε πολλές ζωές.

Κι όμως. Ακόμη και με αυτό το έπος εκείνη η γενιά δεν είχε πει την τελευταία λέξη της. Διότι, τελικά, το πραγματικά επικό δεν είναι μόνο η συμμετοχή στην επαναστατική φλόγα. Το πραγματικά επικό είναι να φυλάξεις αυτήν τη φλόγα ζωντανή, όταν πυκνώνει γύρω σου ο ζόφος. Να μεταλαμπαδεύσεις τα προτάγματα της ταξικής απελευθέρωσης μέσα στο πιο άγριο ανθρωποκυνηγητό που εξαπολύθηκε ποτέ στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας, ειδικά μετά τη συντεταγμένη, προσωρινή υποχώρηση του Δημοκρατικού Στρατού.

Αυτή η επιλογή είναι μακράν δυσκολότερη. Και η Ελένη ανήκει σε εκείνο το μεγάλο, πρωτοπόρο, μπολσεβίκικο κομμάτι της γενιάς της, που επέλεξε για δεύτερη φορά την ίδια πλευρά της Ιστορίας και, μαζί με αυτήν την επιλογή, δέχθηκε να πληρώσει και το κόστος της, γνωρίζοντας πολύ καλά, εκ των προτέρων, ποιο θα ήταν αυτό.

Η συστημική ιστοριογραφία έχει την ψευδαίσθηση πως με εργαστηριακά κατασκευασμένα ιδεολογήματα περί “γενιάς της ήττας” θα καταφέρει να κρύψει το μεγαλείο αυτής της δεύτερης επιλογής, αφού η μαύρη αντίδραση και η πάντα πρόθυμη για υποκλίσεις στα αφεντικά σοσιαλδημοκρατία αποτυγχάνουν συνεχώς να συκοφαντήσουν την πρώτη, δηλαδή την ίδια την εποποιία του ΔΣΕ.

Το κάνουν αυτό διότι ο πραγματικός εφιάλτης τους είναι η συνάντηση της σημερινής νεολαίας, της σημερινής εργατικής τάξης, με εκείνη την ανυποχώρητη, όρθια, ασυμβίβαστη, ανυπάκουη στάση ζωής. Για να το θέσω πιο απλά: Γνωρίσαμε, με την αδερφή μου, δύο γονείς που ούτε για μια στιγμή δεν αναχώρησαν από το κίνημα. Ούτε για μια στιγμή μάς έδωσαν το παραμικρό δικαίωμα να σκεφτούμε ότι η αξιοπρέπεια μπορεί να γίνει μετρήσιμο μέγεθος και ανταλλάξιμο προϊόν.

Το σημαντικότερο: Ούτε για μια στιγμή μάς έδωσαν το παραμικρό δικαίωμα να δούμε πάνω τους οτιδήποτε που να παραπέμπει σε ηττημένους, παραιτημένους ανθρώπους. Και το σπουδαιότερο: Οι γονείς μας δεν ήταν οι μοναδικοί με αυτήν τη συγκρότηση. Ήταν μέρος μιας ολόκληρης γενιάς που σφυρηλατήθηκε στις αξίες, στα ιδανικά και τις αρχές του ΚΚΕ.

(…) Αν έχετε μιλήσει με μαχήτριες και μαχητές του ΔΣΕ και του ΕΛΑΣ, καταλαβαίνετε τι εννοώ. Σίγουρα θα είδατε μέσα από τις ρυτίδες του χρόνου να μεταμορφώνονται στα κορίτσια και τα αγόρια που ήταν τότε, και να εκπέμπουν κάτι πιο συγκλονιστικό ακόμη και από το νεανικό πάθος: τη βεβαιότητα της τελικής νίκης.

Όμως, μαζί με όλα αυτά, η Ελένη ήταν ταυτόχρονα και μια μυθιστορηματική ηρωίδα. Μπορείς να τη συναντήσεις σε σελίδες του Τσαρλς Ντίκενς, του Μαρκ Τουέιν και των Ρώσων κλασικών.

Κυνηγημένη, άστεγη, σχεδόν αναλφάβητη – αλλά όχι αμόρφωτη, όπως μας έλεγε και μας διηγούνταν με περηφάνια το πώς οι μορφωμένες συναγωνίστριές της μετέτρεψαν τα κελιά των φυλακών Αβέρωφ σε σχολείο – η Ελένη, μετά από εννέα δεκαετίες, “φεύγει” έχοντας γράψει δύο βιβλία, σημειώματα, διηγήσεις, σκέψεις στο χαρτί, ανακάλυψε μια δουλειά που της άρεσε και αφοσιώθηκε σε αυτήν, κατάφερε να ταξιδέψει, να γνωρίσει άλλες χώρες, να φτιάξει οικογένεια.

Με όπλο την εξωστρέφειά της, την κοινωνικότητά της, το βιτριολικό, συντριπτικό χιούμορ της και μια ψυχή που μπορούσε να μοιράζεται απείρως, δίχως να στερέψει, έχτισε από την αρχή τη ζωή της. Καθιστώντας την, και με αυτόν τον τρόπο, ένα πολλαπλό παράδειγμα προς μίμηση.

Όμως… Η Ελένη μάς έλεγε πως κάθε νύχτα, πηγαίνει με το νου της στα βουνά και πιάνει την κουβέντα, το χορό και το τραγούδι με τους νεκρούς αδερφούς της. Τις νεκρές αδερφές της. Βλέπει ένα ένα τα κορίτσια που δεν θα γίνονταν ποτέ μάνες. Ακούει καθάριο τον ήχο των βημάτων πάνω στις βουνίσιες πέτρες. Το νηστικό, σχεδόν ξυπόλητο, αλλά ελαφίσιο τρέξιμο, μέχρι την επόμενη, απρόσμενη για τον εχθρό, θέση, πριν χαράξει.

Μιλά με εκείνα τα κορίτσια που πρόλαβαν σε μια στιγμή να ζήσουν το όνειρο. Πεθαίνοντας με το όπλο στο χέρι, για να χτίσουν έναν κόσμο άξιο των μανάδων. Γιατί ένας τέτοιος κόσμος θα είναι άξιος του Ανθρώπου. “Κάθε νύχτα γυρνάω εκεί”, μας έλεγε.

Γιατί, τελικά, πέρα και πάνω από όλα, αυτό το κορίτσι με τις μακριές κοτσίδες, αυτό το χωριατόπαιδο από την ταπεινή Μαριολάτα του Παρνασσού, παρέμεινε μέχρι το τέλος μια επαναστατημένη γυναίκα. Μια μαχήτρια του ΔΣΕ. Και στα δικά μου μάτια, αυτή είναι η σπουδαιότερη, η σημαντικότερη και η πιο πολύτιμη κληρονομιά: Ότι ο αγώνας δεν θα τελειώσει, εάν δεν το πει ο επαναστατημένος άνθρωπος. Και θα το πει μόνο όταν η ανθρωπότητα περάσει από το “βασίλειο της αναγκαιότητας” στο “βασίλειο της ελευθερίας”».

“Το απελευθερωτικό – επαναστατικό 1944”: Η αναμέτρηση της Αθήνας ζωντανεύει ξανά μέσα από τις μνήμες των πρωταγωνιστών

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 13 Νοεμβρίου, 2024

Την αναμέτρηση του 1944 στην Αθήνα μέσα από τις μνήμες των πρωταγωνιστών της είχαν την ευκαιρία να αντικρίσουν, την Πέμπτη 7 Νοέμβρη 2024, όσοι παρευρέθηκαν στην εκδήλωση που έγινε στον χώρο της έκθεσης της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ για «Το απελευθερωτικό – επαναστατικό 1944». Ανάμεσά τους παρευρέθηκε και η Λουίζα Ράζου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Ομιλήτρια ήταν η Φιλιώ Τόλια, συνεργάτης του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία βασίστηκε, όπως είπε, «κατά κύριο λόγο στα συγγράμματα 5 βασικών πρωταγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και του Δεκέμβρη», ενώ εισαγωγικά έδωσε συνοπτικά τις θέσεις ευθύνης που είχε ο καθένας την εν λόγω περίοδο.

«Ο Βασίλης Μπαρτζιώτας (γνωστός με το ψευδώνυμο Φάνης), μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, από το 1943 και έως το 1946 ήταν Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ.

Ο Σπύρος Κωτσάκης, στην αρχή με το ψευδώνυμο Σταύρος, κατόπιν Νέστορας, υπήρξε Καπετάνιος του Α’ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ και υπεύθυνος του ΚΚΕ για την οργάνωση του τομέα της στρατιωτικής οργάνωσης του ΕΑΜ Αθήνας – Πειραιά. Τη θέση αυτή κατείχε από την έναρξη της κατοχής έως τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Με διάταγμα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ ονομάστηκε Συνταγματάρχης Καπετάνιος του ΕΛΑΣ.

Ο Ορέστης Μακρής (Γιάννης) αρχικά εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ Φοιτητών, κατόπιν διαδοχικά ανέλαβε καπετάνιος διμοιρίας, λόχου, τάγματος, Β’ καπετάνιος του 1ου Συντάγματος της 1ης Ταξιαρχίας. Το επίμαχο διάστημα μετά την Απελευθέρωση ονομάστηκε Α’ καπετάνιος του Συντάγματος. Η ΠΕΕΑ με το διάταγμα απονομής στρατιωτικών βαθμών ιεραρχίας, του απένειμε τον βαθμό του Ταγματάρχη.

Ο Γιάννης Κυριακίδης (καπετάν Λευτέρης) από τις αρχές του 1942 εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ της Αθήνας. Σύντομα αναδείχτηκε σε Στρατιωτικό Διοικητή και καπετάνιο σε διάφορα Τάγματα της Ι Ταξιαρχίας. Τραυματίστηκε βαριά σε μάχη στις 9 Δεκέμβρη 1944, νοσηλεύτηκε και μετά την ανάρρωσή του στις 23 Δεκέμβρη ανέλαβε και πάλι τη διοίκηση του Τάγματός του.

Ο Νίκανδρος Κεπέσης στην Απελευθέρωση ήταν καπετάνιος του 6ου Ανεξάρτητου Συντάγματος ΕΛΑΣ του Πειραιά».

«Ο Δεκέμβρης θα σκορπίσει φως …θα ‘ναι καθοδήγηση για δράση»

Η ομιλήτρια αφού αναφέρθηκε στις μέρες πριν και μετά την Απελευθέρωση και την κατάσταση που διαμορφώθηκε, ειδικότερα για τον Δεκέμβρη σημείωσε μεταξύ άλλων:

«Την 1η του Δεκέμβρη, ο Σκόμπι κοινοποίησε στον ΕΛΑΣ προκήρυξη, που καθόριζε ημερομηνία έναρξης της αποστράτευσης των ανταρτικών δυνάμεων την 10η του Δεκέμβρη. Ταυτόχρονα, ο Γ. Παπανδρέου συγκαλούσε την κυβέρνηση, χωρίς τους υπουργούς του ΕΑΜ, και αποφάσιζε την άμεση διάλυση της Λαϊκής Πολιτοφυλακής σε πολλές περιφέρειες της χώρας. Την ίδια μέρα, παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση οι υπουργοί του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.

Στις 2 Δεκέμβρη το ΕΑΜ αποφάσισε να πραγματοποιήσει συλλαλητήριο και κοινοποίησε την απόφασή του. Και ενώ ο Γ. Παπανδρέου στην αρχή χορήγησε την άδεια, υπαναχώρησε και πριν από τα μεσάνυχτα απαγόρευσε τη συγκέντρωση (…)

Ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά, αψηφώντας την απαγόρευση, τα μεσάνυχτα της 2 – 3 Δεκέμβρη είχε αρχίσει τη γενική απεργία και παρά τις ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, που είχαν καταλάβει επίκαιρες θέσεις, και τα βρετανικά τανκς που περιπολούσαν, ξεκίνησε από νωρίς το πρωί να καταφθάνει στην πλατεία Συντάγματος (…)

Περίπου στις 11 η ώρα μπροστά στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, από τα Παλαιά Ανάκτορα και το κτίριο της Διεύθυνσης της Αστυνομίας, ρίχθηκαν δολοφονικά πυρά. Την ίδια περίπου ώρα οι φάλαγγες των διαδηλωτών των Ανατολικών Συνοικιών της Αθήνας, που προχωρούσαν από την οδό Ηρώδου του Αττικού, δέχονταν πυρά μπροστά στην αμερικάνικη πρεσβεία από το σπίτι του Γ. Παπανδρέου. Έπεσαν 24 νεκροί και 140 τραυματίες.

Την επόμενη μέρα έγινε η κηδεία των θυμάτων. Ο Γιάννης Κυριακίδης γράφει σχετικά: “Η εκφορά έγινε απ’ το ναό της Μητρόπολης και η ταφή στο Α’ Νεκροταφείο. Η συμμετοχή του λαού είχε ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Τα 28 φέρετρα συνόδευαν τιμητικά τμήματα του ΕΛΑΣ οπλισμένα. Στη συνοδεία υπήρχε και τιμητικό αγγλικό άγημα (…) Ένα μεγάλο πανό, που το σήκωναν μαυροφορεμένα κορίτσια, με μαύρα μαντήλια στο κεφάλι, έγραφε: “Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα” (…) Στο Σύνταγμα η κεφαλή της κηδείας σταμάτησε. Όλοι γονάτισαν. Έψαλλαν το πένθιμο εμβατήριο και ορκίστηκαν στη μνήμη των νεκρών συνέχιση του αγώνα. Η ταφή έγινε χωρίς επεισόδια. Αλλά στο γυρισμό, όταν ο λαός γύριζε για τα σπίτια του, δέχτηκε νέα δολοφονική επίθεση από τα γνωστά ξενοδοχεία, το 4ο Αστυνομικό Τμήμα και τη Γενική Ασφάλεια. Δεκάδες οι νέοι νεκροί και περισσότεροι φυσικά οι τραυματίες”.

Στο μεταξύ, λίγες ώρες πριν από το αιματοκύλισμα της διαδήλωσης της 4ης Δεκέμβρη, ο στρατηγός Σκόμπι, με τη συγκατάθεση του Γ. Παπανδρέου, είχε κηρύξει τον στρατιωτικό νόμο (…)

Σύμφωνα με τον Σπύρο Κωτσάκη, στην πρώτη φάση, από τις 4 έως τις 14 Δεκέμβρη, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ βρίσκονταν σε επίθεση (…)

Από τις 15 Δεκέμβρη και στη συνέχεια ο ΕΛΑΣ αμύνεται. Η υπεροχή των Βρετανών ήταν συντριπτική (τανκς, αεροπλάνα, θωρακισμένα, στόλος, στρατιωτικές δυνάμεις). Οι Άγγλοι πολυβολούσαν και βομβάρδιζαν τις συνοικίες της πόλης, από αέρα, από θάλασσα, από στεριά, από την Ακρόπολη.

Ο ΕΛΑΣ Αθήνας είχε ανεπάρκεια δυνάμεων και πολεμικών μέσων για να αντιμετωπίσει τον εχθρό. Το ΓΣ του ΕΛΑΣ δεν συγκέντρωσε έγκαιρα τις βασικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην Αθήνα, που ήταν το κύριο μέτωπο, αντίθετα ανέθεσε στον Σαράφη και στον Άρη, με τις κύριες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, δευτερεύουσα αποστολή εναντίον του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Στη διάρκεια των μαχών έφθασαν στην Αθήνα μόνο μονάδες από την Πελοπόννησο (δύο ταξιαρχίες), τη Στερεά και τη Θεσσαλία (η Ταξιαρχία Ιππικού και το 54ο Σύνταγμα), συνολικά 6 ως 7.000 ένοπλοι (…)

Στις 28 του Δεκέμβρη, τρίτη μέρα της παραμονής του Τσόρτσιλ στην Αθήνα και ενώ συνεχιζόταν η πολιτική σύσκεψη, εξαπολύθηκε γενική επίθεση των βρετανικών δυνάμεων κατά του ΕΛΑΣ.

Οι απώλειες του ΕΛΑΣ και των κατοίκων ήταν σοβαρές. Η ΚΕ του ΕΛΑΣ, σταθμίζοντας την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί, διέταξε τη σύμπτυξη των υπερασπιστών της Αθήνας και του Πειραιά».

Σταθμός και αφετηρία για καινούργιους αγώνες

«Ο αγώνας του Δεκέμβρη ήταν παλλαϊκός. Εκτός από τους μαχητές, πρωτοστατούσαν εργαζόμενοι στα εργοστάσια, που μετά τη γενική απεργία στις 3-4 Δεκέμβρη δούλευαν για τις ανάγκες του ΕΛΑΣ και του πολέμου, αλλά και για τις επισιτιστικές ανάγκες των κατοίκων. Ιδρύθηκαν η Παναθηναϊκή και Παμπειραϊκή Λαϊκή Επιτροπή, που μαζί με την επιμελητεία του ΕΛΑΣ φρόντιζαν για την εξασφάλιση του εφοδιασμού με ιματισμό και τροφή στους μαχητές και παροχή ψωμιού και στους κατοίκους. Μέσα σε 35 μέρες ιδρύθηκαν από την Εθνική Αλληλεγγύη 8 μεγάλα νοσοκομεία. Επιστρατεύτηκαν γιατροί, υγειονομικό προσωπικό.

Επίσης, γινόταν σημαντική διαφωτιστική δουλειά από τις οργανώσεις του ΕΑΜ της Αθήνας με εφημερίδες, ανακοινώσεις, προκηρύξεις, τηλεβόα. Στη δική του μαρτυρία ο Ορέστης Μακρής αναφέρει: “Η Κομματική Οργάνωση έχει κινητοποιήσει μάζες λαού, που δουλεύουν μέρα-νύχτα με βάρδιες. Εθελοντές πεινασμένοι και ταλαιπωρημένοι φτιάχνουν οδοφράγματα πίσω απ’ τις γραμμές μας, για να εμποδίσουν την προέλαση των τανκς. Η παραγωγή μπουκαλιών με βενζίνη έχει “βιομηχανοποιηθεί” απ’ τους ΕΠΟΝίτες και διαθέτουμε αρκετές ποσότητες απ’ το νέο αντιαρματικό μας όπλο. Τρία προβλήματα δεν μπορέσαμε να λύσουμε: Την πείνα, το κρύο και τον ύπνο. Τα ξεπερνάμε με το τραγούδι και τα καλαμπούρια που δίνουν και παίρνουν”.

Σημαντική ήταν η προσφορά των γυναικών και των νέων. Οι φοιτητές συγκρότησαν το Τάγμα “Λόρδος Βύρων” και άντεξαν στις αλλεπάλληλες επιθέσεις με τα τανκς του Σκόμπι (…)

Τη νύχτα 4 προς 5 του Γενάρη 1945, κάτω από τις πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ έπειτα από ηρωικές μάχες 33 ημερών υποχωρούσαν συντεταγμένα από την Αθήνα. Τους συνόδευε ένα τμήμα του λαού της Αθήνας και του Πειραιά. Ανασυγκροτήθηκαν στο Τατόι και συνέχισαν την πορεία προς Ρούμελη, Θεσσαλία κάτω από τα συνεχή χτυπήματα των αγγλικών αρμάτων μάχης και αεροπορίας.

Στις 11 Γενάρη 1945 υπογράφτηκε στην Αθήνα ανακωχή και κατάπαυση του πυρός μεταξύ των βρετανικών – κυβερνητικών δυνάμεων και του ΕΛΑΣ και στις 12 του Φλεβάρη υπογράφεται η Συνθήκη της Βάρκιζας. Με σφιγμένη την καρδιά το 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ της ηρωικής Καισαριανής επιστρέφει στην Αθήνα συνταγμένο κατά λόχους και τάγματα. Στην πλατεία Ομονοίας τραγουδούν τον ύμνο του ΕΛΑΣ “Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα, το δίκαιο και την λευτεριά…”. Τους υποδέχονται 300 τρομοκράτες με ρόπαλα και σιδερογροθιές. Η λευκή τρομοκρατία αρχίζει και στη συνέχεια ακολουθεί η κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, του ΔΣΕ».

Αντί επιλόγου, η ομιλήτρια επικαλέστηκε την «εύστοχη ανακεφαλαίωση» που κάνει στο βιβλίο του για τον Δεκέμβρη ο Βασίλης Μπαρτζιώτας:

«Μπορεί ο Δεκέμβρης να χτυπήθηκε με τα ξένα όπλα και να ανέβηκε στην εξουσία η μαύρη αντίδραση. Τίποτα όμως δε θα μπορέσει να σκεπάσει τη μεγάλη σημασία και ακτινοβολία του. Όσο περνάει ο καιρός, τόσο θα φαίνεται και θα προβάλλει ολόλαμπρος ο μεγάλος Δεκέμβρης (…) Η ηρωική και κοσμοξάκουστη Αθήνα δεν θα έχει να δείχνει στο εξής μόνο τους παρθενώνες και τα αρχαία μνημεία τους. Θα παρουσιάσει με περηφάνια και τα καινούργια μνημεία, που θα στυλωθούν στα ηρωικά βουναλάκια της, στα Τουρκοβούνια, στο μνημείο του Φιλοπάππου και τον Αρδηττό, στην Καισαριανή και στην Καλλιθέα, στου Μακρυγιάννη και τα Εξάρχεια, σε όλες τις συνοικίες και στα στενοσόκακα της Αθήνας και του Πειραιά. Και τότες, ο Δεκέμβρης θα σκορπίσει φως, καινούργιο φως, θα ‘ναι ο λαμπρός προβολέας της νεοελληνικής εξέλιξης. Το δροσερό αέρι μέσα στη μούχλα της μοναρχοφασιστικής αντίδρασης. Ο Δεκέμβρης θα ‘ναι καθοδήγηση για δράση. Σταθμός και αφετηρία για καινούργιους αγώνες, που θα στεφανώσουν την νίκη του ελληνικού λαού».

Συνεχίζονται οι εκδηλώσεις

Το υπόλοιπο πρόγραμμα των εκδηλώσεων στον χώρο της έκθεσης έχει ως εξής:

— Την Τετάρτη 13 Νοέμβρη στις 7 μ.μ.: «Η κρίσιμη χρονιά 1944 μέσα από το Δοκίμιο του ΚΚΕ. Γεγονότα και συμπεράσματα». Θα μιλήσει ο Θέμης Γκιώνης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Θα παρευρεθεί και θα παρέμβει ο Βλάσσης Παπαγιαννακόπουλος, αγωνιστής της ΕΑΜικής Αντίστασης.

— Την Παρασκευή 22 Νοέμβρη στις 7 μ.μ.: Παρουσίαση του λευκώματος «Ηλίας Φέρτης: Ζωγραφική, Κατοχή, Αντίσταση». Θα παρευρεθεί και θα παρέμβει η Ειρήνη Φέρτη, κόρη του ζωγράφου. Θα μιλήσει η Σαβίνα Λίτση, ιστορικός Τέχνης και μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού του ΚΣ της ΚΝΕ.

— Την Τετάρτη 27 Νοέμβρη στις 7 μ.μ.: «Κατοχή – Αντίσταση – Δεκέμβρης με την πένα της Μέλπως Αξιώτη». Θα μιλήσει η Αλεξάνδρα Προυσανίδου, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη».

— Την Κυριακή 1 Δεκέμβρη στις 11.30 π.μ.: «Οι συγκρούσεις σε επαναστατικές συνθήκες, μέσα από τις εκδόσεις της “Σύγχρονης Εποχής” “Η μαχητική πείρα των Μπολσεβίκων” και “Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση” του Β. Ι. Λένιν, και “Η κόκκινη φρουρά” του Ν. Ποτβόισκι». Θα μιλήσει ο Δημήτρης Ξεκαλάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντής της «Σύγχρονης Εποχής».

Σημειώνεται ότι την Κυριακή 17 Νοέμβρη, 51η επέτειο του Πολυτεχνείου και μέρα της μεγάλης αντιιμπεριαλιστικής διαδήλωσης και πορείας προς την αμερικάνικη πρεσβεία, και την Τετάρτη 20 Νοέμβρη, μέρα πανελλαδικής πανεργατικής απεργίας, η έκθεση θα παραμείνει κλειστή.

Παράρτημα Θήβας της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ: Εκδήλωση για τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 13 Νοεμβρίου, 2024

Σημαντική παρακαταθήκη στην καταγραφή και ανάδειξη της ηρωικής δράσης των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης από την ευρύτερη περιοχή της Θήβας στον αγώνα ενάντια στις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής αποτελεί η εκδήλωση για την επέτειο των 80 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης και της γύρω περιοχής από τον ΕΛΑΣ, που διοργάνωσαν το Παράρτημα Θήβας της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ και η ΤΟ Θήβας του ΚΚΕ το Σάββατο 2 Νοέμβρη 2024.

Το πλούσιο αρχειακό υλικό που συγκεντρώθηκε και εκτέθηκε στο χώρο του συνεδριακού κέντρου, οι άγνωστες στους περισσότερους αναφορές σε πρόσωπα αγωνιστών και γεγονότα της περιοχής που αναφέρθηκαν στην ομιλία του Κώστα Μπασδέκη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, αλλά και η προσεγμένη και συγκινητική μουσικοθεατρική παράσταση που έκλεισε το πρόγραμμα της εκδήλωσης, κέντρισαν το ενδιαφέρον των μελών και φίλων του ΚΚΕ και των απογόνων αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης που παραβρέθηκαν.

Την εκδήλωση προλόγισε ο Αντώνης Τουλουμάκος, μέλος του Γραφείου Περιοχής Αν. Στερεάς και Εύβοιας του ΚΚΕ, ευχαριστώντας μεταξύ άλλων όσους συνέβαλαν στη συγκέντρωση του αρχειακού υλικού και στην οργάνωση της εκδήλωσης. Επισήμανε παράλληλα ότι η προσπάθεια συγκέντρωσης υλικού και στοιχείων της ΕΑΜικης Αντίστασης και των αγώνων του λαού της περιοχής θα συνεχιστεί, καλώντας όλους όσοι έχουν στην κατοχή τους τέτοια πολύτιμα κειμήλια και ιστορικά ντοκουμέντα να συμβάλουν στην προσπάθεια συγκέντρωσης, καταγραφής και διάσωσης τους.

Πλούσιο και σπάνιο αρχειακό υλικό

Το έντονο ενδιαφέρον προσέλκυσε η πλούσια έκθεση με σπάνιο αρχειακό υλικό που συγκέντρωσαν με κόπο και μεράκι οι Οργανώσεις του ΚΚΕ και το Παράρτημα Θήβας της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ. Ανάμεσά τους φωτογραφίες αγωνιστών που κατάγονταν ή έδρασαν στην περιοχή της Θήβας, τμημάτων του ΕΛΑΣ κατά τη διάρκεια του αγώνα, αλλά και από τη θριαμβευτική είσοδο στην πόλη της Θήβας στις 16 Οκτώβρη 1944, αποκόμματα και εξώφυλλα εφημερίδων που εξέδιδαν οι Οργανώσεις του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στην περιοχή κ.ά.

Ξεχωριστή θέση στην έκθεση αρχειακού υλικού είχε η διατηρημένη στολή Θηβαίου που φυλακίστηκε στο Άουσβιτς από το 1941 ως το 1945, καθώς και η γραφομηχανή που ανήκε στο στέλεχος του ΚΚΕ και αγωνιστή της ΕΑΜικής Αντίστασης στη Θήβα, Γεώργιο Λάντζα του Βασίλη, από τις Θεσπιές Βοιωτίας, ο οποίος καταδικάστηκε από το έκτακτο στρατοδικείο της Θήβας και εκτελέστηκε στις 27/12/1947, σε ηλικία 24 ετών.

Η γραφομηχανή κρύφτηκε και φυλάχτηκε από τον αδερφό του, Ιωάννη Λάντζα (Γιαννούλη), μέλος του ΚΚΕ ως το τέλος της ζωής του, και παραδόθηκε στον Νικόλαο Κουμουνδούρο από το Μαυρομμάτι Θηβών στις αρχές της δικτατορίας για να διασωθεί. Τη γραφομηχανή μάλιστα παρέδωσε στην ΚΟ Θήβας, για να δοθεί στο ιστορικό αρχείο του ΚΚΕ, η κόρη του Νίκου Κουμουνδούρου, Γεωργία, η οποία δίνοντας την ανέφερε ότι «επιστρέφει εκεί που ανήκε πάντα, στο Κόμμα».

Η δράση του ΕΛΑΣ την περιοχή της Θήβας

Σε πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν τον αγώνα ενάντια στις φασιστικές και ναζιστικές δυνάμεις κατοχής στην περιοχή της Θήβας, στον καθοριστικό ρόλο του ΚΚΕ και προπολεμικών κομμουνιστών στην οργάνωση της αντίστασης και της αλληλεγγύης, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην ομιλία του ο Κώστας Μπασδέκης, τονίζοντας παράλληλα τα πολύτιμα συμπεράσματα και διδάγματα που βγαίνουν από εκείνη την περίοδο για τους αγώνες του σήμερα.

Παρουσιάζοντας τη δράση του ΕΛΑΣ, της ΕΑΜικής Αντίστασης, και αναφερόμενος σε αγωνιστές που πρωτοστάτησαν στο αγώνα, ο Κώστας Μπασδέκης σημείωσε:

«Η Ρούμελη σε αυτόν τον αγώνα έπαιξε έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, αφού εδώ στα βουνά της, με εντολή του Κόμματος, ο Θανάσης Κλάρας, ο Άρης Βελουχιώτης με τα στελέχη του ΚΚΕ στην περιοχή της Στερεάς κατάφεραν να βάλουν το σπόρο της αντίστασης, έτσι αναπτύχθηκαν οι πρώτες ομάδες που αποτέλεσαν τον πυρήνα για να εξελιχθεί στη συνέχεια και να γίνει ο θρυλικός στρατός του ΕΛΑΣ.

Όπως και εδώ sτην περιοχή της Θήβας, η πρώτη αντάρτικη ομάδα βγήκε στο βουνό ήδη από το καλοκαίρι του 1942. Aποτελούνταν από τους Ανδρέα Μούντριχα (καπετάν Ορέστη), Βασίλη Σκαπέτη (Βλάσση), από το Συνοικισμό της Θήβας, κι έναν βορειοηπειρώτη με το όνομα Θόδωρος. Αυτοί μαζί με τον κλαρίτη Βασίλη Παναγιώτου από το Ακραίφνιο δίνουν μία πρώτη μάχη με Ιταλούς στη Ριτσώνα το Σεπτέμβρη του 1942.

Νομίζω ότι σήμερα είναι αναγκαίο να αναφερθούμε στους πρωτοστάτες αυτού του αγώνα, ως ελάχιστο φόρο τιμής.

Σ’ αυτή την πρώτη ομάδα λοιπόν προστίθενται το αμέσως επόμενο διάστημα οι υπαξιωματικοί του Στρατού Παναγιώτης Κοροπούλης (Δεληβοριάς) από τη Θήβα και Γιώργος Μπουτσίνης (Νικήτας) από το Κριεκούκι. Παράλληλη πορεία με αυτούς έχει ακόμη ένας προπολεμικός κομμουνιστής, ο Σεραφείμ Κοσσόρας από τα Χώστια.

Τη μαγιά του ΕΛΑΣ στην περιοχή αποτέλεσαν οι προπολεμικοί κομμουνιστές στη Θήβα και τα χωριά της. Ανάμεσα σε άλλους, οι Κώστας Γεωργαντάς, Σταύρος Σαράτσης, Βαγγέλης και Σωτήρης Καλαντζής, Φίλιππας Δημητριάδης, Θανάσης Αρετούλης, Σπύρος Ρούσσος, Νίκος Μπαλατσός και Νώντας Χουχούμης από τη Θήβα.

Τα αδέρφια Ζυγούρα και ο Παναίτσης από το Καπαρέλλι, ο γιατρός Κακάτσης από την Ξηρονομή, ο Σελιανίτης από τις Θεσπιές, ο Κομίνης από τη Δομβραίνα, ο γιατρός Πήλιουρης από τα Λεύκτρα, ο Καλογήρου από το Μαυρομάτι, ο Τσοκανής από το Μελισσοχώρι, οι Χρήστος Βουδούρης και Πάλλης από τα Βάγια.

Η πρώτη αυτή ανταρτοομάδα κινείται στην περιοχή, παρενοχλώντας συνεχώς τις δυνάμεις κατοχής. Σημείο αναφοράς της το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στον Κιθαιρώνα, πάνω από τις Πλαταιές. Στην πορεία μετατρέπεται στο Υπαρχηγείο Θήβας του ΕΛΑΣ και από το Σεπτέμβρη του 1943 στο ΙΙ/34 Τάγμα του ΕΛΑΣ, με στρατιωτικό διοικητή το μόνιμο υπαξιωματικό του Στρατού Κώστα Αντωνόπουλο (Κρόνο) από το χωριό Πάπα Φθιώτιδας.

Η μεγάλη συμμετοχή ντόπιων ανταρτών στη σύνθεσή του εξηγεί γιατί ορισμένοι το αποκάλεσαν και αρβανίτικο τάγμα του ΕΛΑΣ. Οι μάχες που δίνει είναι πολλές και σημαντικές. Ανάμεσα σε άλλες η μεγάλη μάχη στην Πύλη Δερβενοχωρίων τον Αύγουστο του 1943, μαζί με άλλες μονάδες του ΕΛΑΣ και του Εφεδρικού ΕΛΑΣ της Πύλης ενάντια σε ισχυρές δυνάμεις των Γερμανών. Η στάση του επικεφαλής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ Πύλης, του Στέφα Μαλιάτση, θυμίζει τραγικούς ήρωες της μυθολογίας. Με τους Γερμανούς να επιτίθενται στο χωριό του έχοντας βάλει μπροστά τον ανήλικο γιο και τον ανιψιό του, εκείνος δίνει το πρόσταγμα της επίθεσης στους συγχωριανούς του.

Τον Αύγουστο του 1944, το ΙΙ/34 Τάγμα επιτίθεται σε μεγάλη δύναμη του επίλεκτου 18ου Ορεινού Συντάγματος των SS στις Καρούτες Φωκίδας, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 97 νεκρούς και συλλαμβάνοντας 105 αιχμαλώτους.

Τις μέρες της απελευθέρωσης, στις 13 Οκτώβρη 1944, το ΙΙ/34 επιτέθηκε στους υποχωρούντες από την Αθήνα Γερμανούς στον Αυλώνα Αττικής, εξουδετερώνοντας πάνω από 100 ναζί.

Η συμμετοχή της πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής στην ΕΑΜική αντίσταση και η σχεδόν καθολική στήριξή της έχει ως συνέπεια στα περισσότερα χωριά της ανατολικής Βοιωτίας να λειτουργούν ήδη από τα τέλη του 1943 θεσμοί της λαϊκής αυτοδιοίκησης. Στην ουσία πολλά χωριά ανήκουν στην Ελεύθερη Ελλάδα, με τους κατακτητές να χρειάζεται να οργανώσουν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις για να πατήσουν το πόδι τους. Κι αυτό δίπλα από την Αθήνα, με ισχυρές δυνάμεις στρατοπεδευμένες στη Θήβα, το Σχηματάρι και το Κριεκούκι.

Έτσι εξηγείται και το μένος των κατακτητών. Πάνω από 20 εκτελεσμένοι στη Θήβα, ανάμεσά τους πολλοί νέοι ΕΠΟΝίτες. Τρία χωριά έκαψαν οι Γερμανοί στα τέλη Αυγούστου 1943, τη Δομβραίνα, τη Θίσβη και τα Χώστια. Και άλλα τέσσερα, την Πύλη, τα Σκούρτα, την Πάνακτο και τα Κρώρα τον Οκτώβρη του 1943.

Κι όμως στάθηκε αδύνατο να καμφθεί το ηθικό του λαού της περιοχής. Δεν είναι τυχαίο ότι σε μία τόσο νευραλγική περιοχή δε στάθηκε δυνατό η δοσιλογική κυβέρνηση του Ράλλη να στήσει Τάγμα Ασφαλείας, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές της.

Έτσι, στα μέσα Σεπτέμβρη του 1944 το ΙΙ/34 μπαίνει πανηγυρικά σε όλα τα χωριά από τα Χώστια έως και το Καπαρέλλι, παρελαύνοντας μαζί με τις οργανώσεις του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και τα αετόπουλα.

Εδώ επίσης στην ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας έδρασε και το 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, με στρατιωτικό διοικητή τον Ταγματάρχη Μιχάλη Παπαζήση, καπετάνιο τον Μήτσο Δημητρίου (Νικηφόρο) και πολιτικό καθοδηγητή το Θύμιο Καψή (Ανάποδο).

Η συμβολή του στη φθορά που προξένησε στις δυνάμεις Κατοχής ήταν ιδιαίτερα σημαντική: σε έμψυχο υλικό 3.000 νεκρούς και τραυματίες, 300 Ιταλούς αιχμαλώτους και πολλαπλάσιο αριθμό Γερμανών. Κατέστρεψε ή έκαψε 400 αυτοκίνητα, 200 βαγόνια αμαξοστοιχιών, 14 ατμομηχανές. Πήρε λάφυρα από γερμανικό και ιταλικό οπλισμό, μεταγωγικά ζώα, εξοπλίζοντας τις δυνάμεις του. Ο μεγάλος αριθμός καταστροφών που κατάφερε το Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στον εχθρό εξηγούνται και από το γεγονός ότι ήταν κοντά στον εχθρό και είχε όλα τα περάσματα του εχθρού κάτω από τον έλεγχό του.

Θυμίζουμε ότι η κατοχή βαίνει προς το τέλος της. Το Σεπτέμβρη του 1944 έχουν ήδη απελευθερωθεί η Ρουμανία και η Βουλγαρία από τον Κόκκινο Στρατό, ο οποίος προελαύνει απελευθερωτής προς το Βερολίνο.

Τα γερμανικά στρατεύματα ήδη έχουν αρχίσει να υποχωρούν από την Ελλάδα. Στο τρίτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη, το 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, αποτελούμενο από δύο τάγματα με 2 λόχους το καθένα και ένα τμήμα Σοβιετικών (απελευθερωθέντων αιχμαλώτων) με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Ιβάν, παίρνει διαταγή να κινηθεί προς την Αττική μαζί με τη διοίκηση της ΙΙ Μεραρχίας.

Το 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, μετά από τη μάχη στα Βίλλια, στρατοπέδευσε στα Δερβενοχώρια Αττικής, στα χωριά Κρώρα, Καβάσαλα, Πάνακτο και ασχολήθηκε με την ανασυγκρότηση και εκπαίδευση των νεοσύλλεκτων μέχρι τις 10 Οκτώβρη. Είχε αποστολή να χτυπήσει τα γερμανικά στρατεύματα που ετοιμάζονταν να υποχωρήσουν και να εγκαταλείψουν την χώρα, και πήρε διαταγή να κινηθεί προς την Ελευσίνα.

Την 12η προς 13η Οκτώβρη τα γερμανικά τμήματα άρχισαν να υποχωρούν από την Αθήνα, απελευθερώθηκε η Αθήνα. Η κυβέρνηση Ράλλη εγκατέλειψε την εξουσία.

Στο 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ δόθηκε διαταγή να καταδιώξει τους Γερμανούς από την Ελευσίνα και εν συνεχεία από Θήβα, Λιβαδειά, μέχρι τη Λαμία.

Στις 15 Οκτώβρη οι Γερμανοί αποχώρησαν από την Άμφισσα μετά από επιθέσεις του ΕΛΑΣ, ενώ στις 16 Οκτώβρη 1944 το πρωί, το 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ κατευθύνεται από το Κριεκούκι στη Θήβα, όπου παρελαύνει μέσα σε ένα κλίμα μαζικού ενθουσιασμού. Η είσοδος στη Θήβα ήταν θριαμβευτική. Ο λαός της πόλης υποδέχθηκε τον ΕΛΑΣ με ενθουσιασμό. Στην κεφαλή της φάλαγγας ήταν οι σημαιοφόροι και ακολουθούσε το τμήμα των Σοβιετικών με το χαρακτηριστικό βήμα της παρέλασης του Κόκκινου Στρατού. Ακολουθούσαν τα τμήματα του 2ου Συντάγματος.

Εκεί, σε μια σεμνή τελετή, ο Συνταγματάρχης του σοβιετικού στρατού Ποπόφ, παρουσία του αρχηγού του ΕΛΑΣ στρατηγού Στέφανου Σαράφη, παρέλαβε από τον Ρήγο Γεώργιο (Φεραίο), διοικητή της ΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, τους Σοβιετικούς στρατιώτες και αξιωματικούς που είχαν απελευθερωθεί από τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας των χιτλερικών, απ’ τον ηρωικό ΕΛΑΣ.

Εξαιτίας της καταδίωξης τους από το 2ο Σύνταγμα, οι Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να καταστρέψουν γέφυρες και να κάνουν άλλες ζημιές.

Στις 18 Οκτώβρη στη Λαμία, τμήματα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, μαζί με το 2ο Σύνταγμα, έκαναν παρέλαση στην πόλη, όπου ο ΕΛΑΣ μπήκε απελευθερωτής με επικεφαλής τον αρχηγό του Άρη Βελουχιώτη.

Την επόμενη μέρα, το 2ο Σύνταγμα κατέβηκε στην Ελευσίνα και έγινε μεγαλειώδης παρέλαση και ομιλίες. Επί ένα μήνα (το Νοέμβρη του 1944), το 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ βρισκόταν στην περιφέρεια Θηβών και ασχολούνταν με την εκπαίδευση και οργάνωσή του.

Στις 3 του Νοέμβρη 1944, τα τελευταία χιτλερικά τμήματα εγκατέλειψαν την ηπειρωτική Ελλάδα».

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με μουσικοθεατρική παράσταση αφιερωμένη στον αγώνα των ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ, από μέλη του Παραρτήματος Λαμίας της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ και του Μουσικού Πολιτιστικού Συλλόγου «Χορωδία Αταλάντης», σε κείμενο και καλλιτεχνική επιμέλεια του Ηλία Σχοινή. Στο αφιέρωμα συμμετείχαν οι Γιώργος Κουτλής, Κατερίνα Τσέλιου, Αλέκος Βούλγαρης, Κώστας Δημητρίου, Μαίρη Ζεκεντέ-Καρέντζου, Κώστας Μάρκου, Μαρία Νέλλα, Αργυρώ Σχοινή και έπαιξαν οι μουσικοί Μαργαρίτα Παλαιολόγου (πιάνο), Άννα Πρωτοψάλτη (μπουζούκι), Ηλίας Σχοινής (κιθάρα-κλαρίνο-τραγούδι), Αλέκος Βούλγαρης (μπαγλαμάς-τραγούδι), Δήμητρα Κοντογεώργου (τραγούδι), Βασίλης Καρατράντος (τραγούδι).

 

Έκθεση Ιστορικού – Αρχειακού Υλικού της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ: “Το απελευθερωτικό – επαναστατικό 1944”

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 12 Νοεμβρίου, 2024

Σε κλίμα ενθουσιασμού πραγματοποιήθηκαν στις 2 Νοέμβρη 2024 τα εγκαίνια της έκθεσης Ιστορικού – Αρχειακού Υλικού της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, με τίτλο «Το απελευθερωτικό – επαναστατικό 1944».

Πλήθος κόσμου όλων των ηλικιών παρευρέθηκε στο άνοιγμα των θυρών αυτής της μοναδικής έκθεσης, που περιλαμβάνει σπάνια ντοκουμέντα και αρχειακό υλικό, αντικείμενα από το Αρχείο του ΚΚΕ, ενώ ξεχωριστή θέση έχουν οι αίθουσες με τα έργα τέχνης που αφορούν την Κατοχή και την Αντίσταση.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκε και ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, ο οποίος σημείωσε πως η έκθεση «αφορά κυρίως στο σήμερα, το παρόν και το μέλλον της χώρας, του εργατικού – λαϊκού κινήματος».

Κατάμεστος ήταν ο προαύλιος χώρος του κτιρίου της οδού Σανταρόζα κατά την εκδήλωση με ομιλητές τον Μάκη Μακρή, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και μέλος του Γραφείου της ΚΟ Αττικής, και τον Φάνη Παρρή, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνο της Επιτροπής Ιστορικού Αρχείου του Κόμματος.

«Φυλάμε ως κόρη οφθαλμού την υπερεκατοντάχρονη ιστορία μας!» υπογράμμισε στην ομιλία του ο Μάκης Μακρής, σημειώνοντας πως «είμαστε περήφανοι για αυτή και βέβαιοι ότι με τη συμβολή κάθε κομμουνιστή και κομμουνίστριας, των οπαδών και φίλων του Κόμματος, αγωνιστών του εργατικού – λαϊκού κινήματος, νέων πρωτοπόρων που θα αναδειχθούν μέσα από την ασίγαστη και ασυμφιλίωτη ταξική πάλη σε όλες τις συνθήκες, θα γράψουμε με την καθημερινή μας δράση νέες λαμπρές σελίδες στην ιστορία, μέχρι την οριστική νίκη του λαού μας, το σοσιαλισμό – κομμουνισμό».

 

 

«Φιλοδοξούμε να είναι χιλιάδες οι εργαζόμενοι που θα δουν την έκθεση. Τόσο για να μάθουν την πραγματική ιστορία του λαού αλλά και γιατί οι μεγάλες στιγμές της ιστορίας του επαναστατικού κινήματος προσφέρουν διδάγματα, έμπνευση και αντοχή για τη σύγχρονη ταξική πάλη. Δύναμη για τους σεισμούς που μέλλονται να ‘ρθούν», τόνισε μεταξύ άλλων στην ομιλία του ο Φάνης Παρρής.

 

 

Αρκετή ώρα πριν από την εκδήλωση αλλά και μετά από αυτή σε κάθε αίθουσα της έκθεσης υπήρχε κόσμος που έκανε την περιήγηση του, έβλεπε τα εκθέματα με έκδηλο ενδιαφέρον, συζητούσε με άλλους επισκέπτες, παρακολουθούσε την προβολή σχετικού υλικού, παρατηρούσε τα έργα τέχνης και τις εικαστικές εγκαταστάσεις.

Εργαζόμενοι, βιοπαλαιστές, νέοι και νέες, δεν έχασαν την ευκαιρία να περπατήσουν στο ιστορικό  κτίριο και να βρεθούν ανάμεσα σε μαρτυρίες πρωταγωνιστών της περιόδου, φωτογραφίες μαχητών του ΕΛΑΣ, προθήκες με έντυπα υλικά και εφημερίδες, στιγμές της ΕΑΜικής αντίστασης, ψηφίδες της ηρωικής δράσης του ΚΚΕ, ντοκουμέντα από τις ημέρες της απελευθέρωσης όταν μίλησε ο γίγαντας λαός, το ημερολόγιο με τις μάχες της κρίσιμης ταξικής σύγκρουσης του Δεκέμβρη, από την εποποιία του ΔΣΕ και τόσα άλλα εκθέματα.

Το ενδιαφέρον κέντρισαν και τα κινηματογραφικά πλάνα που προβάλλονταν, με στιγμιότυπα από την Κατοχή και την Απελευθέρωση.

Μεγάλη ήταν η ζήτηση και για τις ειδικές προσφορές που θα ισχύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεση στο βιβλιοπωλείο που βρίσκεται στο χώρο.

«Συγχαρητήρια», «Μπράβο», ήταν μερικά από τα λόγια που ακούγονταν συνεχώς, εκφράζοντας τις θετικές εντυπώσεις όλων, ενώ με αμείωτη ένταση κανονίζονταν επισκέψεις και ομαδικές ξεναγήσεις για τις επόμενες μέρες.

Υπενθυμίζεται πως η έκθεση θα φιλοξενείται στο κτίριο της οδού Σανταρόζα (πρώην Δικαστήρια, είσοδος από Σταδίου, πλησίον σταθμού Ομόνοιας) μέχρι την Κυριακή 1 Δεκέμβρη. Το ωράριο λειτουργίας τις καθημερινές είναι 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 5 μ.μ. – 9 μ.μ., ενώ τα Σαββατοκύριακα 11 π.μ. – 7 μ.μ. Η είσοδος είναι ελεύθερη (τηλ. για ραντεβού για ομαδικές ξεναγήσεις 210.5282.607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. – 1 μ.μ. και 5 μ.μ. – 8 μ.μ.).

Εκ νέου αναφορά κατέθεσε η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου

ΠΕΑΕΑ ΔΣΕ Νέα Παραρτημάτων 12 Νοεμβρίου, 2024

Το ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ) κατέθεσε εκ νέου αναφορά για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου.

«Εκτιμούμε ότι με βάση τα νέα στοιχεία που έχουν προκύψει στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από το κλείσιμο της προηγούμενης αναφοράς της για το ίδιο θέμα το 2016, η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου πρέπει να τοποθετηθεί, όπως και η Κομισιόν.

Γιατί το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων αφορά τις διεθνείς υποχρεώσεις πολεμικών οφειλών ενός κράτους-μέλους της έναντι άλλων κρατών, που απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις», σημειώνει σε σχετικό δελτίο Τύπου.

Παραθέτουμε την αναφορά:

«Το 2024 κλείνουν 80 χρόνια από την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη φασιστική κατοχή. Ογδόντα χρόνια από τότε που ο ελληνικός λαός, συσπειρωμένος στο ΕΑΜ, στον ΕΛΑΣ, στην ΕΠΟΝ, με ψυχή και αιμοδότη τους το ΚΚΕ, με έναν ηρωικό αγώνα νίκησαν τη ναζιστική Γερμανία και τους ντόπιους συνεργάτες της. Η συντριβή της ναζιστικής Γερμανίας στην Ευρώπη έγινε τελικά κατορθωτή με την τεράστια συνεισφορά της ΕΣΣΔ και του Κόκκινου Στρατού. Οι Γερμανοί ναζί κατακτητές αποχωρώντας από την Ελλάδα άφησαν πίσω τους μια χώρα κατεστραμμένη.

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τους περισσότερους νεκρούς, συγκριτικά με τον πληθυσμό της, την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πάνω από 500.000 ήταν οι νεκροί στη διάρκεια της τετράχρονης γερμανικής φασιστικής κατοχής, ενώ ανυπολόγιστες ήταν οι υλικές ζημιές από τις λεηλασίες και τις καταστροφές.

Ογδόντα χρόνια μετά παραμένουν ανεκπλήρωτες οι δίκαιες και τεκμηριωμένες αξιώσεις του ελληνικού λαού για τις πολεμικές επανορθώσεις – αποζημιώσεις που οφείλει η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γερμανίας (ΟΔΓ) για τις καταστροφές που προξένησαν στην Ελλάδα οι εγκληματικές ναζιστικές ορδές σε βάρος αμάχων, γυναικών, γερόντων, παιδιών, ακόμη και βρεφών, για να κάμψουν τη μεγαλειώδη αντίσταση του ελληνικού λαού.

Οι οφειλόμενες γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις περιλαμβάνουν:

– Το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο-ληστεία που επιβλήθηκε στην κατεχόμενη Ελλάδα από τη ναζιστική Γερμανία.

– Αποζημιώσεις για τις τεράστιες καταστροφές στις υποδομές, που προκάλεσαν τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.

– Τις αποζημιώσεις των θυμάτων των φρικιαστικών ναζιστικών εγκλημάτων στις μαρτυρικές πόλεις και χωριά της Ελλάδας, των ομήρων στα ναζιστικά στρατόπεδα και στα εργοστάσια των γερμανικών μονοπωλίων.

– Την επιστροφή των αρχαιολογικών θησαυρών ανεκτίμητης αξίας και των θησαυρών πολιτιστικής κληρονομιάς που λεηλατήθηκαν από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις.

Η Βουλή των Ελλήνων σε σχετικό πόρισμά της υπολογίζει τις αποζημιώσεις σε 410.000.000.000 ευρώ (κατοχικό δάνειο, επανορθώσεις από καταστροφές και χρέη προς τους ιδιώτες για τα ολοκαυτώματα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, κ.λπ.), ενώ σε αυτά πρέπει να προστεθούν και 10 δισ. ευρώ για τα χρέη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για τεράστιες υποχρεώσεις απέναντι στην Ιστορία και τον ελληνικό λαό. Τον Απρίλιο του 2019 η Ολομέλεια του Κοινοβουλίου ενέκρινε ψήφισμα “για τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών”, σε συνέχεια της ολοκλήρωσης της συζήτησης επί της Εκθέσεως της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών.

Η Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ), για μια ακόμη φορά, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα για να διεκδικήσει η κυβέρνηση τις πολεμικές αποζημιώσεις από την ΟΔΓ, η οποία αρνείται να αναλάβει τις υποχρεώσεις της και να καταβάλει τις αποζημιώσεις.

Έχουν τεράστιες πολιτικές ευθύνες όλες οι μέχρι σήμερα ελληνικές κυβερνήσεις, που δεν διεκδικούν με επιμονή και σχέδιο ενεργειών τις οφειλές της Γερμανίας, επικαλούμενες προσχηματικά το να μη διαταραχθούν οι σχέσεις των δύο χωρών.

Είναι απαίτηση του ελληνικού λαού η ελληνική κυβέρνηση να διεκδικήσει, χωρίς περιστροφές και σκοπιμότητες που εξαντλούνται σε εθιμοτυπικές αναφορές, με συγκεκριμένες ενέργειες να πληρωθούν οι πολεμικές οφειλές της ΟΔ Γερμανίας στην Ελλάδα, γιατί αυτές αποτελούν χρήματα του ελληνικού λαού. Απαιτούμε από τη γερμανική κυβέρνηση τις επανορθώσεις-πολεμικές αποζημιώσεις που έχουν αποφασιστεί στη Διεθνή Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων (Δεκέμβρης 1945-Γενάρης 1946), από την υπογραφή της Συμφωνίας της ΟΔΓ το Φλεβάρη 1953 στο Λονδίνο, που προέβλεπε διμερείς συμβάσεις διακανονισμού των πολεμικών επανορθώσεων με τις χώρες στις οποίες έπρεπε να πληρώσει, και από τη Συμφωνία Ειρήνης το Σεπτέμβρη 1990 στη Μόσχα.

Η εξέταση από την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου, με βάση τα νέα τεκμηριωμένα στοιχεία και η συγκέντρωση των οποίων μεσολάβησε από το κλείσιμο της προηγούμενης αναφοράς της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ για το ίδιο θέμα το 2016, κρίνεται επιβεβλημένη. Όπως επίσης επιβεβλημένη είναι και η τοποθέτηση της Κομισιόν χωρίς περιστροφές, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η ΕΕ τοποθετείται επί παντός επιστητού σε όλη την υδρόγειο, άρα το ίδιο θα έπρεπε να πράξει και για το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων, που αφορά τις διεθνείς υποχρεώσεις πολεμικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων ενός κράτους-μέλους της έναντι άλλων κρατών, που απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις.

Η πλήρης ικανοποίηση όλων των δίκαιων αξιώσεων του ελληνικού λαού αποτελεί υπόθεση που αφορά τους λαούς όλης της Ευρώπης, που υπέφεραν από τις θηριωδίες του ναζισμού – φασισμού και που ζητούν οκτώ ολόκληρες δεκαετίες δικαίωση».

Αντιπροσωπεία του Προεδρείου της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, αποτελούμενη από τους Γ. Κατημερτζή, Α’ Αντιπρόεδρο, Γ. Ζαγγανά, Γ’ Αντιπρόεδρο, και Φ. Κονδύλη, ταμία, συναντήθηκε την Παρασκευή 1 Νοέμβρη 2024 με τους ευρωβουλευτές του ΚΚΕ, Κώστα Παπαδάκη και Λευτέρη Νικολάου-Αλαβάνο. Οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ στηρίζουν τη σημαντική πρωτοβουλία της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ να επαναφέρει με νέα αναφορά της το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων – επανορθώσεων στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου.

Η καίρια πρωτοβουλία αυτή της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, που στηρίζει το ΚΚΕ στο Ευρωκοινοβούλιο, συμβάλλει αποφασιστικά όχι μόνο για να τεθεί σε διεθνές επίπεδο το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων αλλά και στην ανάδειξη των αναγκαίων ενεργειών που μέχρι σήμερα δεν αναλαμβάνονται με ευθύνη της σημερινής κυβέρνησης της ΝΔ κι όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων. Υποχρεώνει κυβερνήσεις και ΕΕ να τοποθετηθούν επίσημα και πρακτικά να σταματήσουν το «κρυφτούλι» των εθιμοτυπικών δηλώσεων και των … «αρμοδιοτήτων» με στόχο την παραγραφή των δίκαιων απαιτήσεων του λαού μας.

Το ΚΚΕ αξιοποιεί και θα συνεχίσει να αξιοποιεί κάθε δυνατότητα και στο Eυρωκοινοβούλιο για να προβάλλει το ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων που οφείλει το γερμανικό κράτος στο λαό και τη χώρα μας από τα εγκλήματα των ναζιστικών κατοχικών στρατευμάτων, για να γίνει υπόθεση της πάλης του εργατικού – λαϊκού κινήματος.

‹  Older posts