Εκδήλωση για τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση της Σάμου από τον φασισμό πραγματοποίησε η ΤΕ Σάμου του ΚΚΕ το Σάββατο 5 Οκτώβρη 2024, εκδήλωση που πήρε τη μορφή συλλαλητηρίου αλληλεγγύης στους λαούς της Παλαιστίνης και του Λιβάνου, που δέχονται τη βάρβαρη εγκληματική επίθεση του κράτους-δολοφόνου του Ισραήλ.
Η συγκέντρωση έγινε στην πλατεία Πυθαγόρα, όπου η Έρη Ρίτσου, συγγραφέας-λογοτέχνης, διάβασε ένα απόσπασμα από το διήγημα του Κώστα Καλατζή «Ο Φούρνος του Λεωνίδα Τσακμάκη», που αναφέρεται στη Κατοχή. Χαιρετισμό απηύθυνε η Κούλα Καραμηνά – Πόθου, πρόεδρος του Παραρτήματος Σάμου της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ , η οποία αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο ζήτημα των γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων, που δεν διεκδικήθηκαν ποτέ από τις ελληνικές αστικές κυβερνήσεις. Κάλεσε μάλιστα όλους τους φορείς του νησιού να υποστηρίξουν ενεργά το αίτημα που προβάλλει η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ. Απόσπασμα από το βιβλίο του Σταμάτη Βαλσάμου, ΕΠΟΝίτη στη Κατοχή, με τίτλο «Πλάι στους πατριώτες», που περιγράφει τη μέρα της απελευθέρωσης και τονίζει το ρόλο της ΕΠΟΝ, διάβασε ο Άλκης Πόθος, μέλος της ΤΕ Σάμου του ΚΚΕ.
Αντάρτικα και λαϊκά τραγούδια που συντρόφευαν τους μαχητές του ΕΛΑΣ στις μάχες και εμψύχωναν το λαό στον αγώνα του παρουσίασαν οι μουσικοί Μίλτος Χρυσανθίδης (κιθάρα – φωνή), Νανά Νικολάου (φωνή) και Μανώλης Κατσαμπάς (μπουζούκι).
Νωρίτερα έγινε κατάθεση στεφανιών στο μνημείο Εθνικής Αντίστασης στο λιμάνι. Στεφάνια κατέθεσαν εκ μέρους του ΚΚΕ ο γραμματέας της ΤΕ Σάμου Σταμάτης Φιλιππής, εκ μέρους του Παραρτήματος Σάμου της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ ο Πέτρος Σοφιανός, μέλος του ΔΣ, και εκ μέρους της ΚΝΕ ο Θοδωρής Φιλιππής, στέλεχος της Οργάνωσης. Ακολούθησε πορεία προς την πλατεία, με συνθήματα για την απεμπλοκή της χώρας μας από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.
Στην ομιλία του, ο Κώστας Τζίχας, μέλος της ΤΕ Σάμου του ΚΚΕ, αφού αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες του ΚΚΕ για την ίδρυση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, είπε σχετικά με το ιστορικό της απελευθέρωσης της Σάμου: «… ο ΕΛΑΣ σε συνεργασία με την αντιφασιστική οργάνωση που δρούσε στις τάξεις των Ιταλών αποφασίζουν στις 2 με 3 Οκτώβρη να καταλάβουν τις βάσεις πυροβολικού στου Ζερβού και τα τμήματα του ΕΛΑΣ και των Ιταλών αντιφασιστών να επιτεθούν στους φασίστες. Κάλεσαν σε σύσκεψη τα στελέχη του Ιερού Λόχου δύναμης περίπου 120 ανδρών που είχε έρθει εν τω μεταξύ στο νησί και τους ζήτησαν να συμμετέχουν στην επιχείρηση. Ο διοικητής του Ιερού Λόχου Τσιγάντες και οι επιτελείς του λοχαγοί Κετσέας και Παπαδόπουλος αρνήθηκαν κατηγορηματικά τη συμμετοχή τους, με την πρόφαση ότι ο Ιερός Λόχος είναι μονάδα καταδρομών και όχι ανοιχτού πεδίου μάχης, χαρακτηρίζοντας μάλιστα την επιχείρηση παράτολμη και επικίνδυνη. Αποχώρησαν και μετέφεραν μάλιστα τις δυνάμεις τους σε παραλία νότια του Παγώνδα για να είναι έτοιμοι να φύγουν στη Τουρκία αν η επιχείρηση αποτύχει όπως πιστεύανε.
Παρ’ όλα αυτά η επιχείρηση έγινε κανονικά στις 2 προς 3 Οκτώβρη, οι ΕΛΑΣίτες και οι Ιταλοί αντιφασίστες κατέλαβαν τα πυροβόλα στου Ζερβού και έφεραν τους φασίστες του Πιερόλα και του Ούγκαρο μπροστά σε τετελεσμένα. Οι τελευταίοι μετρώντας τις πιθανότητες δεν πρόβαλαν αντίσταση παρά τις προηγούμενες απειλές τους ότι θα πολεμήσουν μέχρις εσχάτων. Μετά την επιτυχία της επιχείρησης του ΕΛΑΣ, ο Τσιγάντες γύρισε με το λόχο του από τη παραλία και αφού έδωσε συγχαρητήρια στους ΕΛΑΣίτες προχώρησαν από κοινού στο τελεσίγραφο παράδοσης των Ιταλών. (Ίσως εξ’ αυτού προβάλλεται εσκεμμένα η λαθεμένη ιστορικά άποψη ότι την παράδοση των φασιστών Ιταλών επέβαλλε ο Ιερός Λόχος, που όπως είπαμε αρνήθηκε να συμμετέχει). Έτσι στις 5 Οκτώβρη 1944 στις 9 το πρωί, ξεκινούν στο Βαθύ οι διαδικασίες παράδοσης που ολοκληρώθηκαν με την υπογραφή πρωτοκόλλου παράδοσης. (…) Η μελέτη αυτής της περιόδου και των αρνητικών για το λαό εξελίξεων που ακολούθησαν αναδεικνύει όχι μόνο τη σκληρότητα της ταξικής πάλης και το αναπόφευκτο της σύγκρουσης, αλλά και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για τη νικηφόρα έκβαση υπέρ της εργατικής εξουσίας. Υπογραμμίζει πως η κινητοποίηση των μαζών και η όξυνση της ταξικής πάλης δεν μπορούν να οδηγήσουν στην ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας αν δεν καθοδηγούνται από μια επαναστατική στρατηγική. (…) Αξιοποιώντας την ιστορική πείρα, ο λαός μπορεί να χαράξει τον δικό του δρόμο και να βάλει τη σφραγίδα του στις εξελίξεις. Να βρεθεί στη σωστή πλευρά της Ιστορίας, και όχι κάτω από τη σημαία των εκμεταλλευτών του. Να μη δείξει καμιά εμπιστοσύνη στην αστική τάξη, αλλά να δυναμώσει την οργανωμένη πάλη στον δρόμο της ανατροπής, με δυνατό ΚΚΕ».
Αναφέρθηκε και στις σημερινές εξελίξεις με τους πολέμους στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, συγκρούσεις που όπως είπε γίνονται ως αποτέλεσμα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών για τους ενεργειακούς πόρους και τους δρόμους μεταφοράς της ενέργειας και των προϊόντων από την Ασία στην Ευρώπη και αντίστροφα. Τόνισε ιδιαίτερα την εγκληματική πολιτική του Ισραήλ και τις ευθύνες με την υποστήριξη των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ που στρέφονται πλέον επίσημα προς την πολεμική οικονομία, απειλώντας την ανθρωπότητα με όλεθρο, αλλά και της κυβέρνησης της ΝΔ και των άλλων αστικών κομμάτων της χώρας μας. Επεσήμανε ότι «Όλα αυτά τα δεδομένα αποτελούν κριτήριο για ακόμα πιο μαζική αμφισβήτηση και καταδίκη της κυρίαρχης αντιλαϊκής πολιτικής, ενάντια στην αστική τάξη και τους διεθνείς συμμάχους της, ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – ΕΕ. Σε αυτόν τον αγώνα μπαίνει μπροστά το ΚΚΕ, έχοντας βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα από τη μελέτη της ιστορίας του. Έχοντας χαράξει στρατηγική που φωτίζει τη μόνη ρεαλιστική διέξοδο από τη φρίκη των ιμπεριαλιστικών πολέμων και της “ειρήνης” με το πιστόλι στον κρόταφο των λαών: τη σύγκρουση με την εξουσία του κεφαλαίου, την ανατροπή του σάπιου συστήματος, που γεννάει πολέμους και τόσα δεινά για τους λαούς. Το άνοιγμα του δρόμου για το φωτεινό μέλλον του λαού και της νεολαίας. Του σοσιαλισμού – κομμουνισμού, που η επικαιρότητά του ξεπηδά και φωνάζει, μέσα από κάθε πτυχή αυτού του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος».
