Λουλούδια, για να τιμήσουν τις μαχήτριες και τους μαχητές του Ηρωικού Δεκέμβρη 1944, σε συμβολικά σημεία της Αθήνας και του Πειραιά, κατέθεσαν το πρωί της Κυριακής 8 Δεκέμβρη 2024 οι Οργανώσεις Αττικής του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Με συγκίνηση και περηφάνια, απέδωσαν φόρο τιμής και ανανέωσαν τον όρκο συνέχισης στον ίδιο δρόμο για την κοινωνία της πραγματικής ελευθερίας, τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό.
Με λιτές εκδηλώσεις και σύντομες ομιλίες, λουλούδια κατατέθηκαν στο μνημείο που έχει στήσει το ΚΚΕ για τον Δεκέμβρη στα Προσφυγικά στους Αμπελόκηπους, στο Πολυτεχνείο στην Πατησίων, στο μνημείο για το Μπλόκο του Φάρου στη Νέα Σμύρνη, στο μνημείο για το Μπλόκο τον Αύγουστο του 1944 στο Βύρωνα, καθώς και στον Τινάνειο Κήπο στον Πειραιά.
Οι ομιλητές μεταξύ άλλων στάθηκαν στη δύναμη του γίγαντα λαού, που όταν το πιστέψει μπορεί να πάει κόντρα σε θεούς και δαίμονες.
Αναδεικνύοντας πως τότε η καπιταλιστική εξουσία δεν δίστασε να μακελέψει ένα από τα μεγαλύτερα αντιστασιακά κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να επιβιώσει, τόνισαν πως σήμερα καταδικάζει τον εργαζόμενο λαό και τη νεολαία να ζουν μια ζωή που μοιάζει περισσότερο με επιβίωση, πολύ μακριά από τις τεράστιες σύγχρονες δυνατότητες για την κάλυψη των αναγκών τους, ενώ ετοιμάζεται να τους χρησιμοποιήσει ανά πάσα στιγμή ως κρέας στα κανόνια της, προκειμένου να αναβαθμίσει τη δική της θέση στον διεθνή ανταγωνισμό.
Επισήμαναν ότι κανένας λαός δεν μπορεί να στηρίζει την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας του στην αστική τάξη και τα κόμματά της. Ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα και τα εργατικά-λαϊκά συμφέροντα και τα καπιταλιστικά-ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Η νίκη του ενός προϋποθέτει την ήττα του άλλου!
Υπογράμμισαν πως οι ίδιες οι αντιθέσεις, αντιφάσεις και ανταγωνισμοί, μέσα στους οποίους σπαράσσεται ο καπιταλισμός, είναι αυτές που θα διαμορφώσουν τις προϋποθέσεις, όπου οι «πάνω δεν θα μπορούν να κυβερνήσουν όπως πριν», δηλαδή να χειραγωγούν και να ενσωματώνουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια και «οι κάτω δεν θα θέλουν να κυβερνηθούν όπως μέχρι σήμερα» και θα οδηγούνται έτσι σε ασυνήθιστη, μαζική, επαναστατική δράση.
Αλλά και με βάση τα διδάγματα του Δεκέμβρη, σημείωσαν την ανάγκη η κινητοποίηση των μαζών και η όξυνση της ταξικής πάλης να καθοδηγούνται από μια επαναστατική στρατηγική μιας πραγματικής πρωτοπορίας, ώστε να οδηγήσουν στην ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας.
Στο μνημείο του ΚΚΕ για τον Δεκέμβρη στα Προσφυγικά, λουλούδια κατέθεσε ο Θοδωρής Χιώνης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και Γραμματέας της ΚΟ Αττικής. Ακόμη αντιπροσωπεία της ΚΝΕ και της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ. Μίλησε ο Γιώργος Κρητικός, μέλος της ΚΕ, που ανέφερε ανάμεσα σε άλλα:
«Σήμερα, εδώ στα Προσφυγικά, που τα σημάδια στους τοίχους των σπιτιών μαρτυρούν τις σφοδρές μάχες που δόθηκαν, όπως και σε ακόμα τέσσερις περιοχές της Αττικής, τιμάμε όλους όσοι έδωσαν τη μεγάλη μάχη που κράτησε 33 μέρες και τόσο εύγλωττα περιέγραψε η λογοτέχνις Μέλπω Αξιώτη: “Εδώ είναι η φωνή του ΕΛΑΣ! Όποιος μπορεί να βρει ένα όπλο να το πιάσει! Ο κόσμος τρέχει να βρει ένα ντουφεκάκι. Εδώ είναι η φωνή του ΕΑΜ συνεργείο για τρόφιμα: όποιος μπορεί να δώσει για τον λαό μας, να δώσει! Ο κόσμος βγάζει την ψυχή του και τη δίνει. Εδώ η ΕΠΟΝ συνεργείο του Τύπου: όποιος μπορεί να γράφει, να μοιράζει, να ‘ρθει! Ο κόσμος τρέχει από παντού να βοηθήσει”.
Στην περιοχή που βρισκόμαστε διαδραματίστηκαν σπουδαία γεγονότα στην Κατοχή. Σύμφωνα με μαρτυρίες, η ιδρυτική διακήρυξη του ΕΛΑΣ συντάχθηκε σε κάποιο σπίτι των Αμπελοκήπων, ενώ στους Αμπελόκηπους βρίσκεται και το σπίτι της ΕΠΟΝ.
Η Διακήρυξη για την ίδρυση του ΕΛΑΣ δημοσιεύτηκε στην Ελεύθερη Ελλάδα, την εφημερίδα του ΕΑΜ, στις 16 Φλεβάρη του 1942. Είχε προηγηθεί, βέβαια, σχετική προεργασία, ενώ η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τον Γενάρη του 1942 είχε επισημάνει την ανάγκη οργάνωσης του ένοπλου αγώνα. (…)
Στις Προσφυγικές Πολυκατοικίες, κατά τη διάρκεια του Δεκέμβρη του 1944, ταμπουρώθηκαν δυνάμεις του ΕΛΑΣ, καθώς το ύψος τους είχε σημασία για τον έλεγχο της περιοχής.
Στο σημείο που είναι σήμερα το Μέγαρο Μουσικής, η Αμερικάνικη Πρεσβεία και το Ναυτικό Νοσοκομείο, εκεί ήταν στρατώνες. Ήταν το 1ο και το 34ο Σύνταγμα Πεζικού. Όλη αυτή την περιοχή την κρατούσαν και την έλεγχαν οι Βρετανοί και οι κυβερνητικές δυνάμεις. Απ’ την άλλη πλευρά της λεωφόρου, οι συνοικίες όλες -συμπεριλαμβανομένων και των Προσφυγικών- ήταν στα χέρια του ΕΛΑΣ.
Μαζί με τους ΕΛΑΣίτες που έδωσαν τη μάχη, έμειναν 100 οικογένειες προσφύγων που αρνούνταν να φύγουν και οι περισσότεροι πήραν μέρος δίπλα στους αντάρτες».
Στο συγκρότημα της Πατησίων, λουλούδια κατέθεσαν οι Οργανώσεις Πανεπιστημίων Αθήνας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, καθώς και το Παράρτημα 5ου-6ου Διαμερίσματος της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, και μίλησε ο Νίκος Φάσας, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ και Γραμματέας της ΠΟ Σπουδάζουσας Αττικής της ΚΝΕ, ο οποίος τόνισε, μεταξύ άλλων:
«Εδώ δόθηκε η μάχη του Πολυτεχνείου, που έχει ξεχωριστή θέση στην ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη. Παίρνουμε τη σκυτάλη, κρατάμε ψηλά τη σημαία και συνεχίζουμε. Αυτές οι μεγάλες στιγμές δε χαρίστηκαν από κανένα στο λαό μας, όπως ποτέ δεν του χαρίζεται τίποτα. Τα κέρδισε με το αίμα του, με τεράστιες θυσίες, αλλά και με τη μαχητική του εισβολή στο προσκήνιο της ιστορίας, με μπροστάρη, εμπνευστή και καθοδηγητή το ΚΚΕ. (…)
Ο ΕΛΑΣ Σπουδαστών, στην αρχή, δημιουργήθηκε από την ανάγκη της προστασίας ΕΠΟΝίτικων ομάδων όταν έγραφαν συνθήματα στους τοίχους, όταν μοίραζαν προκηρύξεις, ή όταν ξεσήκωναν το λαό με τα χωνιά τους. Ο Λόχος Σπουδαστών μετονομάστηκε σε Λόχο “Λόρδος Μπάιρον” κατά τη διάρκεια της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης το Δεκέμβρη του ’44.
Στη Νέα Γενιά, όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ, στο φύλλο της στις 29 Δεκέμβρη του 1944, αναφέρεται χαρακτηριστικά: “Οι φοιτητές μας πάλι πρώτοι πρώτοι πολεμούν στις πρώτες γραμμές. Ένα τανκ ανατίναξαν στην οδό Μπενάκη τις πρώτες μέρες και τώρα τσακίζουν τους Εγγλέζους που τολμούν να ξεμυτίσουν πίσω από τα μεγαθήρια του Σκόμπυ στα Εξάρχεια. Πάνω στα οδοφράγματα, με το τραγούδι στο στόμα, αντικρίζουν τους σιδερόφραχτους μισθοφόρους. Κι η γειτονιά αναγαλλιάζει από τα τραγούδια τους. Κι οι δρόμοι αντιλαλούνε απ’ τα χωνιά: Σας μιλεί η ΕΠΟΝ των σπουδαστών. Ξεσηκώνουν τα νιάτα. Εμψυχώνουν, στέκουν πάντα λεβέντες.
‘Λόρδος Βύρωνας’, έτσι ονομάζεται ο καινούριος υποδειγματικός λόχος του ΕΛΑΣ Σπουδαστών. Πήρε το όνομα του μεγάλου Άγγλου ποιητή και φιλέλληνα που έδωσε και τη ζωή του ακόμα για τη λευτεριά της Ελλάδας, που τα κόκαλά του θα τρίζουν στο άκουσμα των κανονιών του Σκόμπυ.”
Ξεχωριστή θέση στην ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη έχει η μάχη του Πολυτεχνείου. Στις 5 Δεκέμβρη ο ΕΛΑΣ ελέγχει μεγάλο μέρος του κέντρου. Στο Πολυτεχνείο είχε οργανωθεί αμυντικά ο Λόχος των Φοιτητών με εντολή να επιτεθεί την επόμενη μέρα στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών, που είχε έδρα κτίριο στη γωνία Πατησίων και Στουρνάρη. Τμήμα Εγγλέζων αλεξιπτωτιστών εισβάλλει στο χώρο και σκοτώνουν τους ΕΛΑΣίτες που ήταν εκείνη την ώρα στο προαύλιο. Την ίδια ώρα ένα τανκ γκρεμίζει τη σιδερένια πύλη και εισβάλει στο χώρο σκορπώντας το θάνατο. Εκτελούν τους πάντες, ακόμα και τους τραυματίες. Παρά το αιματοκύλισμα, οι ΕΛΑΣίτες ακροβολισμένοι στους τοίχους μπαίνανε μέσα από τα παράθυρα για να καταλάβουν τα κτίρια. Ξέσπασαν αιματηρές συγκρούσεις. Οι μαχητές σπουδαστές του ΕΛΑΣ δεν παραδόθηκαν. Οι τελευταίες μάχες δόθηκαν στην Αρχιτεκτονική στο Γκίνη. Το Πολυτεχνείο ήταν γεμάτο νεκρούς αντάρτες και τραυματίες που τους εκτελούσαν.
Να πως περιγράφει ο Φοίβος Τσέκερης, φοιτητής της Αρχιτεκτονικής και μέλος της ΕΠΟΝ και του ΚΚΕ, τη μάχη του Πολυτεχνείου: “Ολόκληρος ο δρόμος βαλλόταν από τη Γενική Ασφάλεια που βρισκόταν στη γωνία Πατησίων και Στουρνάρη. Οι φοιτητές ΕΛΑΣίτες μπήκαν στο Πολυτεχνείο από τα παράθυρα της λέσχης και σκορπίσαν ώστε να καταλάβουν όλα τα κτήριά του. Στόχος τους ήταν να διαφυλαχτεί το Πολυτεχνείο από καταστροφή και λεηλασία και να καταληφθεί απ’ τον ΕΛΑΣ η Ασφάλεια. Η απόσταση που το χώριζε από την Ασφάλεια ήταν περίπου 15 μέτρα. Πιάσανε θέσεις στα παράθυρα. Από την πρώτη στιγμή φάνηκε ότι οι ασφαλίτες ήταν σε πλεονεκτική θέση. Πρώτα- πρώτα το κτίριο της ασφάλειας ήταν τριώροφο, ενώ το δικό τους μονώροφο. Έτσι οι χειροβομβίδες τους σκάγανε στα παράθυρα που βρισκόταν η διμοιρία. Δεύτερο, διαθέταν άφθονο και βαρύτερο οπλισμό, αυτόματα, οπλοπολυβόλα που ρίχνανε ασταμάτητα, καθώς και πάσης φύσεως όπλα που τους είχαν προσφέρει οι Γερμανοί, ενώ ο λόχος μερικά αυτόματα, μερικές χειροβομβίδες και μερικά λιανοντούφεκα. Τα τανκς που είχανε περικυκλώσει το Πολυτεχνείο ρίχναν απ’ όλες τις μεριές, από τους γύρω δρόμους. Η μάχη συνεχίστηκε επί ώρες ως που με την αιφνιδιαστική επίθεση των βρετανικών στρατευμάτων όλος ο λόχος της Σπουδάζουσας υποχώρησε στην Αρχιτεκτονική. Από το κτίριο της αρχιτεκτονικής φωνάξαν ‘είμαστε φοιτητές που υπερασπιζόμαστε την Εθνική μας Ανεξαρτησία και το ίδιο το σχολείο μας’. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ που κατάφεραν να σωθούν έφυγαν προς τα Εξάρχεια”.
Παρά αυτή την προσωρινή υποχώρηση, την επόμενη μέρα επιτυγχάνεται ανακατάληψη του Πολυτεχνείου από το Λόχο, που ανασυντάσσει τις δυνάμεις του και με νέες σκληρές εφόδους ανατινάζει το κτίριο της Γενικής Ασφάλειας».
Στο Μπλόκο του Φάρου μίλησε ο Μανώλης Ραπανάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ενώ λουλούδια κατέθεσαν αντιπροσωπεία του Κόμματος, της ΚΝΕ και της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.
Ο Μ. Ραπανάκης σημείωσε μεταξύ άλλων:
«Εδώ ήταν πριν από 80 χρόνια, στις 9 Αυγούστου του 1944, που γίνεται το δεύτερο μεγαλύτερο μπλόκο από τους ναζί και τους ταγματασφαλίτες. Κύκλωσαν το Δουργούτι, το Κατσιπόδι και το Φάρο της Νέας Σμύρνης. Ο Φάρος ήταν προπύργιο του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ και της Εθνικής Αλληλεγγύης.
Συγκεντρώνουν στην πλατεία 1200 άνδρες. Ακολούθησαν άγριοι βασανισμοί και εκτελέσεις, για να κάμψουν το μαχητικό ηρωικό ηθικό των αγωνιστών του λαού, για να αποσπάσουν πληροφορίες, να τρομοκρατήσουν. Ανάμεσα στους άνδρες, πολλοί ΕΛΑΣίτες. Κανένας δε μίλησε, δεν κατέδωσε. Επέλεξαν τον ηρωικό θάνατο. 114 εκτελέστηκαν επί τόπου, μεταξύ των οποίων 34 ΕΛΑΣίτες από το 1ο τάγμα του ΕΛΑΣ της Νέας Σμύρνης και το 2ο Τάγμα της Καισαριανής, που είχε υποχωρήσει μετά τις σκληρές μάχες στο Μπλόκο του Βύρωνα.
Οι ναζί και οι συνεργάτες τους αμέσως μετά έριξαν φωτιά και λεηλάτησαν την περιοχή με άξονα τα Αρμένικα. Όσοι επέζησαν μεταφέρθηκαν στο Χαϊδάρι και από εκεί στη Γερμανία. Στη διάρκεια της μεταφοράς τους, όταν περνούσαν από το ΦΙΞ, ο ΕΛΑΣ του Νέου Κόσμου και από το Κουκάκι, επιτίθεται και καταφέρνουν να ξεφύγουν 500 όμηροι. (…)
Η Νέα Σμύρνη είναι δεμένη με τον ηρωικό Δεκέμβρη του 1944 και τις μάχες που δόθηκαν. Στη διαδήλωση στις 4 Δεκέμβρη στο Σύνταγμα, οι δυνάμεις της Καλλιθέας βρίσκονταν στο χώρο μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη και ακολουθούσε η Νέα Σμύρνη μέχρι τις Στήλες του Ολυμπίου Διός.
Το 1ο Τάγμα του ΕΛΑΣ Νέας Σμύρνης αναμετρήθηκε με τους δοσίλογους στο Μακρυγιάννη, που ενώ είχαν στριμώξει του ταγματασφαλίτες και τους Χίτες, τελικά διασώθηκαν από την επέμβαση των Άγγλων συμμάχων τους…
Οι Νεοσμυρνιώτες συμμετέχουν σε πολλές μάχες και μπλόκα στη διάρκεια του Δεκέμβρη. Πολλοί πέφτουν και άλλοι οδηγούνται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ελ Ντάμπα στην Αίγυπτο…».
Στο Βύρωνα, κατέθεσαν λίγα λουλούδια στο μνημείο του Μπλόκου του Βύρωνα ο Αλέξανδρος Μπουγάς, Γραμματέας της Τομεακής Επιτροπής Ανατολικών Συνοικιών του ΚΚΕ, αντιπροσωπείες της ΚΝΕ και του Παρατήματος της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.
Στην ομιλία του, ο Αλ. Μπουγάς ανέδειξε πως τα συμπεράσματα της περιόδου αποτελούν πολύτιμο οδηγό για τις μάχες του σήμερα.
Στον Πειραιά, στον Τινάνειο Κήπο, λουλούδια κατέθεσαν ο Νίκος Αμπατιέλος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, καθώς και τα Παραρτήματα Πειραιά της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.
Στην ομιλία του ο Ν. Αμπατιέλος τόνισε μεταξύ άλλων:
«Εδώ, στο λιμάνι του Πειραιά, στο σημείο που υπήρχε η καρφωμένη λαμαρίνα σε δέντρο από την εποχή του τρομακτικού βομβαρδισμού τόσο από τους ναζί όσο και από τους “συμμάχους” το Γενάρη του 1944 -που διεκδικούμε να επανατοποθετηθεί- και από όπου ξεκίνησε πριν από περίπου ένα χρόνο μία πλούσια ιστορική – μορφωτική δραστηριότητα του Κόμματός μας, με εκδηλώσεις και δράσεις ανάδειξης του απελευθερωτικού – επαναστατικού 1944, για τη μάχη της Κοκκινιάς, το Μπλόκο, τη Μάχη της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι, τη μεγάλη συγκέντρωση του ΚΚΕ στα Προπύλαια στις 12/10 (…) Εδώ, σε ένα σημείο που συμβολίζει πώς για άλλη μία φορά ο πειραιώτικος λαός πλήρωσε το τίμημα των βομβαρδισμών των ηρωικών συνοικιών του από τις βρετανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια των μαχών που κράτησαν 33 μέρες. Είμαστε εδώ, για να τιμήσουμε με τη σεμνή εκδήλωσή μας όλους όσοι έδωσαν τη μεγάλη μάχη που κράτησε 33 μέρες. (…)
Και στην περιοχή του Πειραιά διαδραματίστηκαν σπουδαίες εξελίξεις αυτές τις ηρωικές μέρες μετά τα γεγονότα στο Σύνταγμα… Στις 5 Δεκέμβρη στον Πειραιά στήνονται σχεδόν 2.000 οδοφράγματα. Το λιμάνι του Πειραιά είναι πάλι στο επίκεντρο. Δύο μέρες μετά, στον Άη Γιώργη, ανατρέπεται η απόπειρα απόβασης δυνάμεων, ενώ στη Ζέα το 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ καθηλώνει ινδικά αποικιακά στρατεύματα. Οι Άγγλοι αντιδρούν, βομβαρδίζοντας ξανά τον Πειραιά. Στις 10 Δεκέμβρη γίνεται κατάληψη της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, ενώ συνεχίζεται ο κανονιοβολισμός του Πειραιά και βομβαρδίζεται το Τζάνειο.
Τις επόμενες μέρες περισσότερες βρετανικές δυνάμεις αποβιβάζονται στον Πειραιά, ενισχύοντας τη γραμμή Καστέλλας – Φαλήρου. Οι κανονιοβολισμοί της πόλης από βρετανικά πλοία είναι πλέον καθημερινότητα. Η Παναθηναϊκή και η Παμπειραϊκή Λαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει τον επισιτισμό των νοσοκομείων μετά την παρεμπόδιση του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού από τους Βρετανούς. Οι μάχες και οι συγκρούσεις συνεχίζονται σε γειτονιές του Πειραιά με σφοδρότητα, ιδιαίτερα στον Προφήτη Ηλία, λόγω του στρατηγικού – νευραλγικού σημείου του.
Ξεχωρίζουν για την επιτυχία τους, τα αποτελέσματά τους και την επίτευξη αιφνιδιασμού, δύο:
– Στις 13-14 Δεκέμβρη στο Φάληρο, που απέτρεψε την προετοιμασία του εχθρού για να κόψει την επικοινωνία του ΕΛΑΣ Πειραιά με τον ΕΛΑΣ της Αθήνας.
– Στις 18 Δεκέμβρη στην περιοχή του Άγιου Διονύση, που έγινε κατάληψη των ψυγείων του ΦΙΞ σε λιγότερο από μία ώρα, και όπου εκτός από αιχμαλώτους και οπλισμό, φυλάγονταν τα κρέατα για τη διατροφή των Άγγλων, τα οποία δόθηκαν στον πεινασμένο λαό του Πειραιά…
Στις 18 επίσης καταλαμβάνουν άνω των 2.000 Βρετανών στον Προφήτη Ηλία, ενώ από τις 22/12 ο συσχετισμός των δυνάμεων συνεχίζει να μεταβάλλεται ραγδαία σε βάρος του ΕΛΑΣ μέχρι και τις 4 Γενάρη, όπου η ΚΟΠ του ΚΚΕ και το 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ αποφασίζει την εκκένωση του Πειραιά και τη σύμπτυξη δυνάμενων στον Ασπρόπυργο».